Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Runge - Lissowska (spr.), Sędzia NSA Jolanta Rajewska, Sędzia WSA del. do NSA Monika Nowicka, Protokolant Kamil Wertyński, po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2009r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody Lubuskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 12 marca 2009r. sygn. akt II SA/Go 24/09 w sprawie ze skargi Wojewody Lubuskiego na uchwałę Rady Miejskiej w Iłowej z dnia [...] września 2008r. nr [...] w przedmiocie upoważnienia do załatwienia indywidualnych spraw z zakresu podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gorzowie Wielkopolskim do ponownego rozpoznania.
Wyrokiem z dnia 12 marca 2009 r. sygn. akt II A/Go 24/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. oddalił skargę Wojewody Lubuskiego na uchwałę Rady Miejskiej w Iłowej z dnia [...] września 2008 r. Nr [...].
Uchwałą tą, wydaną na podstawie art. 39 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) w zw. z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 192, poz. 1378 ze zm.), Rada Miejska upoważniła Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Iłowej, jednostki organizacyjnej Gminy Iłowa, do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp., wniesionej na podstawie art. 93 ust. 1 cyt. ustawy o samorządzie, Wojewoda Lubuski zarzucił tej uchwale istotne naruszenie ww. art. 39 ust. 4 poprzez błędną wykładnię, polegającą na upoważnieniu podmiotu o określonym ustawowo katalogu zadań do działań nie wymienionych w nim i domagał się stwierdzenia nieważności uchwały. Rada Miejska odpowiadając na skargę stwierdziła, że art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie, umożliwiający powierzenie organowi wykonawczemu jednostki samorządu zadań w formie upoważnienia do załatwiania indywidualnych spraw dotyczący zarówno ośrodka pomocy społecznej, jak i każdej jednostki organizacyjnej.
Oddalając skargę, Wojewódzki Sąd stwierdził:
Zarzuty skargi Wojewody Lubuskiego koncentrują się na stwierdzeniu, iż Rada Miejska w Iłowej nie miała podstaw prawnych do upoważnienia Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej do podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych, ponieważ ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie zawiera przepisu kreującego takie uprawnienie po stronie rady gminy, ogólna zaś reguła ustalona w art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, nie ma zastosowania do ośrodków pomocy społecznej. Są to bowiem gminne jednostki organizacyjne o szczególnym charakterze, których zakres działania może być określony tylko mocą przepisów ustawy o pomocy społecznej lub ustaw szczególnych. W okolicznościach sprawy zasadność skargi należy oceniać z uwzględnieniem zagwarantowanej konstytucyjnie samodzielności jednostek samorządu terytorialnego, w wykonywaniu ich zadań, a nadto faktu, iż obecnie ustawodawca nakłada na gminę coraz szerszy katalog zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a takim jest podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych, jak wynika z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 192, poz. 1378 ze zm.). Należy zwrócić uwagę na treść normy zawartej w art. 12 tej ustawy. Zgodnie z ust. 1 postępowanie w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego prowadzi organ właściwy wierzyciela, czyli wójt, burmistrz, prezydent miasta. Z kolei ust. 2 tego artykułu w brzmieniu pierwotnym stanowił, że do załatwienia indywidualnych spraw z zakresu świadczeń z funduszu alimentacyjnego rada gminy nie może upoważnić ośrodka pomocy społecznej. Następnie art. 1 pkt 6 lit. a/ ustawy z dnia 27 czerwca 2008 r. o zmianie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 134, poz. 850), art. 12 ust. 2 nadał brzmienie "organ właściwy wierzyciela może upoważnić, w formie pisemnej swojego zastępcę, pracownika urzędu albo kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy, a także inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy do prowadzenia postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1, a także do wydawania w tych sprawach decyzji". Oznacza to, iż ustawodawca dopuścił możliwość upoważnienia przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta do prowadzenia w jego imieniu postępowania w sprawach z zakresu świadczeń z funduszu alimentacyjnego i wydawania decyzji administracyjnych w tych sprawach, także kierownika ośrodka pomocy społecznej. Powyższy kierunek wprowadzony ustawą nowelizującą oznacza, iż ustawodawca nie wprowadził zakazu powierzenia kierownikowi ośrodka pomocy społecznej dodatkowych zadań wynikających z ustawy o pomocy uprawnionym do alimentów. Zakaz taki nie wynika wprost również z przepisów ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 ze zm.), w tym z wskazywanego w skardze art. 110 ust. 1, który stanowi, iż zadania pomocy społecznej w gminach wykonują jednostki organizacyjnej - ośrodki pomocy społecznej. Nie można uznać, że przepis ten zabrania wykonywania przez ośrodki pomocy społecznej także innych zadań, oczywiście przy zapewnieniu takiej organizacji pracy i obsady personalnej jednostki, która zapewni prawidłowe wykonywanie zarówno gminnych (własnych i zleconych) zadań pomocy społecznej jak i innych (dodatkowych). Zadania określone przepisami ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, zaliczyć można do zadań z zakresu zabezpieczenia społecznego, zatem zbliżonych do pomocy społecznej, zatem nie można odmówić gminie prawa do takiej organizacji prowadzenia działań wobec dłużników alimentacyjnych, które zapewnią ich sprawną realizację, zmierzającą do osiągnięcia celu, któremu mają one służyć.