Ustawa z dnia 29 kwietnia 1990 r. o pomocy społecznej /t.j. Dz.U. 1998 nr 64 poz. 414 ze zm./ sposób rozstrzygnięcia sprawy przyznania zasiłku celowego pozostawia uznaniu organu samorządowego, orzekającego w I instancji.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Jolanty F. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia 14 czerwca 1999 r. (...) w przedmiocie zasiłku celowego specjalnego - oddala skargę.
Decyzją z 14 czerwca 1999 r., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w R. uchyliło w całości decyzję Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w R. z 25 maja 1999 r. odmawiającą przyznania Jolancie F. zasiłku celowego bezzwrotnego na bieżące potrzeby rodziny oraz leki i aparat ortopedyczny dla dziecka i przekazało sprawę do ponownego rozpoznania organowi I instancji. W uzasadnieniu tej decyzji Kolegium podało, że dochód rodziny strony nie przekracza ustawowego kryterium dochodowego, co uprawnia stronę do ubiegania się o zasiłek "zwykły", tzn. taki, którego przyznanie nie musi być połączone z wystąpieniem przesłanek określonych w art. 31a ustawy z dnia 29 kwietnia 1990 r. o pomocy społecznej /t.j. Dz.U. 1998 nr 64 poz. 414 ze zm./. Jednocześnie Kolegium dodało, że sprawa przyznania dodatku celowego jest sprawą uznaniową, a zatem do orzeczenia o przyznaniu takiej pomocy jest uprawniony jedynie organ gminy w ramach środków, jakimi na ten cel dysponuje.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Jolanta F. wniosła o uchylenie decyzji, powołując się na bardzo ciężkie warunki materialne i zdrowotne, w jakich się znajduje wraz ze swoją rodziną. Dodała, że ze swoją sprawą zwracała się do organów administracji i za każdym razem była załatwiana odmownie.
W odpowiedzi na skargę Kolegium podniosło, że nie mogło merytorycznie rozpoznać sprawy, ze względu na dyspozycję art. 138 par. 3 Kpa. W konsekwencji - stwierdziwszy naruszenie prawa w decyzji organu I instancji - Kolegium obowiązane było zaskarżoną decyzję uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania temu organowi. Reasumując, Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o oddalenie skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna. Zgodnie z art. 138 par. 3 Kpa organ odwoławczy obowiązany jest uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji, gdy uwzględni odwołanie, a jednocześnie sposób rozstrzygnięcia sprawy przepisy prawa pozostawiają uznaniu organu jednostki samorządu terytorialnego.
Rozpoznając sprawę organ pierwszej instancji błędnie ustalił, że dochód rodziny skarżącej przekracza kryterium dochodowe określone w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /t.j. Dz.U. 1998 nr 64 poz. 414/, które warunkuje prawo do uzyskania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. Naruszył więc w tym zakresie obowiązujące prawo. Jednakże Kolegium nie mogło rozstrzygnąć sprawy merytorycznie, ponieważ ustawa o pomocy społecznej sposób rozstrzygnięcia sprawy przyznania zasiłku celowego pozostawia uznaniu organu samorządowego, orzekającego w I instancji. W takiej sytuacji Kolegium, stwierdziwszy naruszenie prawa, może jedynie uchylić zaskarżoną decyzję i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji. Słusznie zatem Kolegium uczyniło uchylając zaskarżoną decyzję i przekazując mu sprawę do ponownego rozpoznania. Nie ulega wątpliwości zatem, że decyzja organu odwoławczego nie narusza obowiązującego prawa.
Na marginesie Sąd pragnie zauważyć, że unormowanie zawarte w art. 138 par. 3 Kpa ocenia zdecydowanie krytycznie, ponieważ niejednokrotnie może ono pozbawiać stronę możliwości skutecznego dochodzenia jej praw zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak i sądowym. Jednakże Sąd jest nim związany, jako że zawarte ono zostało w przepisie ustawy. W tym stanie prawnym, jeżeli Dyrektor MOPS w R. łamie obowiązujące przepisy prawa i jednocześnie nie stosuje się do oceny prawnej zawartej w decyzji organu odwoławczego /Kolegium/, skarżącej pozostaje jedynie zwrócenie się o pomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich.
Skoro zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem, to stosownie do postanowień zawartych art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ należało orzec jak w sentencji wyroku.