1. Artykuł 46 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 38 poz. 229 ze zm./ nie upoważnia organu administracji państwowej do wydania nakazu rozbiórki obiektu, ani też do orzekania, że obiekt nie nadaje się do remontu. Ocena taka należy do właściciela obiektu budowlanego.
2. W myśl art. 4 ustawy z dnia 10 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach /Dz.U. nr 10 poz. 48/, ochronie prawnej przewidzianej dla zabytków podlegają m.in. obiekty, których charakter zabytkowy jest oczywisty. Budynek istniejący około 570 lat ma niewątpliwie charakter zabytkowy, a zatem - zgodnie z art. 27 ust. 1 tej ustawy - nie wolno bez zezwolenia właściwego konserwatora zabytków obiektu takiego burzyć, niszczyć, przerabiać itp.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Kazimierza Z. na decyzję Wojewody Sieradzkiego z dnia 25 listopada 1981 r. w przedmiocie nakazu rozbiórki budynku mieszkalnego i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 i 2 pkt 1 i 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Miasta i Gminy w Ł. z dnia 3 sierpnia 1981 r., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądziła od Wojewody Sieradzkiego kwotę złotych sześćset tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
Naczelnik Miasta i Gminy w Ł. decyzją nr GT.8382/88/81 z dnia 3 sierpnia 1981 r. wydaną na podstawie art. 46 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 38 poz. 229 ze zm./, nakazał spadkobiercom Jana Z. /to jest Kazimierzowi Z., Zenonowi Z., Marii Ch. i Halinie K./ dokonać rozbiórki budynku mieszkalnego, położonego w Ł. przy placu D. nr 8, jako nie kwalifikującego się do remontu. Decyzję motywowano złym stanem technicznym budynku i powołano się na orzeczenie mykologiczno-budowlane, sporządzone przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjno-Usługową w W., w świetle którego budynek kwalifikuje się do rozbiórki w okresie najbliższych 2-3 lat, z niezwłocznym jednak zabezpieczeniem konstrukcji dachowej, która przedstawia stan awaryjnego zagrożenia. W decyzji nakazano dokonanie rozbiórki przedmiotowego budynku do dnia 31 grudnia 1981 r.
Wojewoda Sieradzki, po rozpatrzeniu odwołania Kazimierza Z., od decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w Ł., decyzją z dnia 25 listopada 1981 r. nr A.III.8383/149a/81 utrzymał tę decyzję w mocy.
Kazimierz Z. zaskarżył decyzję Wojewody Sieradzkiego do Naczelnego Sądu Administracyjnego, podając, że w budynku objętym nakazem rozbiórki prowadzi zakład stolarski - wyrób trumien. Zakład ten jest źródłem jego utrzymania i nie ma go gdzie przenieść, gdyż lokalu na prowadzenie tego warsztatu skarżącemu nie zaproponowano. Ponadto informuje, że sporny budynek jest własnością jego matki.
W odpowiedzi na skargę Wojewoda Sieradzki, nie znalazł podstaw do jej uwzględnienia.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Podstawą rozstrzygnięcia objętego zaskarżoną decyzją jest art. 46 prawa budowlanego. Przepis ten stanowi, że w razie stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicznego, wyglądu albo nieodpowiedniego sposobu użytkowania obiektu budowlanego bądź użytkowania go w sposób zagrażający środowisku, właściwy terenowy organ administracji państwowej wyda decyzję zapewniającą usunięcie stwierdzonego stanu. Intencją art. 46 więc jest umożliwienie organowi administracji państwowej podejmowania działań, mających na celu zapewnienie prawidłowego utrzymania obiektów budowlanych, w konsekwencji zaś - utrzymanie zasobów budowlanych we właściwym stanie, a nie ich zmniejszenie poprzez zastępowanie remontów rozbiórkami. Na podstawie tego przepisu organ, biorąc pod uwagę stwierdzony nieodpowiedni stan techniczny danego obiektu, powinien w drodze decyzji określić wymagania zmierzające do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości i zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz otoczenia, a także wykonanie innych obowiązków przez właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego, o którym mowa w art. 43 prawa budowlanego. Przepis art. 46 prawa budowlanego natomiast nie upoważnia terenowego organu administracji państwowej do wydania nakazu rozbiórki obiektu, ani też do uznania, że obiekt nie nadaje się do remontu. Ocena, czy dany obiekt nadaje się do remontu, może należeć jedynie do właściciela obiektu budowlanego. Wydanie więc w rozpoznawanej sprawie na podstawie art. 46 prawa budowlanego nakazu rozbiórki budynku znajdującego się w Ł. przy placu D. nr 8, jako nie kwalifikującego się do remontu, stanowi naruszenie tego przepisu.
Ze znajdującego się w aktach orzeczenia mykologiczno-budowlanego, dotyczącego omawianego budynku, wynika, że istnieje on od około 570 lat. W rozpatrywanej sprawie zatem zostały naruszone również przepisy ustawy z dnia 10 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach /Dz.U. nr 10 poz. 48/. W myśl bowiem art. 4 tej ustawy ochronie prawnej, przewidzianej dla zabytków, podlegają m.in. obiekty, których charakter zabytkowy jest oczywisty. Budynek istniejący około 570 lat, jak to wynika z akt, niewątpliwie ma charakter zabytkowy, objęty więc jest art. 27 ust. 1 tej ustawy, który stanowi, że bez zezwolenia właściwego konserwatora zabytków nie wolno zabytków burzyć, niszczyć, przerabiać itp. W aktach brak jest jakiegokolwiek dowodu rozpatrywania sprawy rozbiórki omawianego domu przez konserwatora zabytków.
W toku postępowania związanego z wydaniem decyzji nakazujących rozbiórkę omawianego budynku naruszono również przepisy o postępowaniu administracyjnym, nie włączając właściciela budynku do prowadzonego postępowania, co stanowi naruszenie przepisów, zwłaszcza art. 7, 10 i 77 par. 1 Kpa.
Wskazane naruszenia prawa materialnego i postępowania administracyjnego miały istotny wpływ na wynik sprawy. W związku z tym - stosownie do art. 207 par. 1 pkt 1 i 3 oraz art. 208 Kpa - należało orzec, jak w sentencji.