Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Mieczysław Markowski, Sędziowie sędzia WSA Jacek Pruszyński (spr.), sędzia WSA Urszula Barbara Rymarska, Protokolant Beata Borkowska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 19 września 2013 r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego w S. na uchwałę Rady Gminy M. z dnia [...] maja 2011 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia stawek opłaty targowej stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w części dotyczącej § 3 ust. 1.
W dniu 27 maja 2011 r., Rada Gminy Mielnik podjęła uchwałę nr VII/31/11 w sprawie ustalenia stawek opłaty targowej, zasad ustalania i poboru oraz terminów płatności (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego z 2011 r. Nr 160, poz. 1854). W § 3 ust. 1 uchwały ustalono, że inkasentem opłaty targowej jest pracownik Urzędu Gminy Mielnik wykonujący powierzone czynności w ramach stosunku pracy.
Prokurator Rejonowy w S. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku skargę na powyższą uchwałę Rady Gminy Mielnik, żądając ostatecznie stwierdzenia jej nieważności.
Powyższej uchwale w zaskarżonej części Prokurator zarzucił:
1) istotne naruszenie prawa materialnego, tj. art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, tekst jedn. Dz. U. z 2010 r., Nr 95, poz. 613 (dalej: u.p.o.l.) poprzez błędną ich wykładnię polegającą na uznaniu, że zapis uchwały o wyznaczeniu na inkasenta pracownika Urzędu Gminy Mielnik wykonującego powierzone czynności w ramach stosunku pracy nie narusza prawa, chociaż treść przepisu wskazuje na konieczność podania bezpośrednio w uchwale cech charakterystycznych indywidualizujących inkasentów, w sposób na tyle precyzyjny, aby nie budziło wątpliwości, na kogo ten obowiązek został nałożony,
2) istotne naruszenie prawa materialnego, tj. art. 19 ust. 1 i 2 u.p.o.l. w zw. z art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym i art. 7 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, poprzez błędną wykładnię wyrażającą się w przekonaniu, iż zapis uchwały przewidujący jako inkasenta osobę fizyczną bez jej indywidualnego określenia odpowiada prawu, chociaż pozostaje z nim w sprzeczności, albowiem skutkuje przeniesieniem uprawnień do określenia inkasenta na Wójta Gminy jako wykonującego uchwałę, mimo przyznania przez ustawodawcę tej kompetencji wyłącznie organowi stanowiącemu gminy.
W odpowiedzi na skargę Rada Gminy Mielnik wskazała, że w związku z zarzutami skargi zostały już podjęte działania mające na celu ponowną regulację kwestii opłaty targowej, co będzie skutkować utratą mocy obowiązującej skarżonej uchwały. Następnie pismem z [...] czerwca 2013 r. poinformowano, że [...] maja 2013 r. Rada Gminy Mielnik podjęła uchwałę w sprawie ustalenie stawek opłaty targowej, zasad ustalania i poboru oraz terminów płatności. Na mocy tej uchwały skarżona uchwała utraciła moc obowiązującą.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest zasadna.
W pierwszej kolejności Sąd zauważa, że pomimo, iż skarżona uchwała utraciła moc na podstawie § 4 uchwały Rady Gminy Mielnik z dnia 24 maja 2013 r., nr XXII/153/13 to nie było podstaw do umorzenia postępowania. Stwierdzona zmiana stanu prawnego, związana z uchyleniem uchwały nie uczyniła bezprzedmiotowym postępowania sądowoadministracyjnego dotyczącego oceny legalności zapisów uchwały. Uchylenie uchwały spowodowało utratę obowiązywania jej norm z dniem
31 maja 2013 r., natomiast stwierdzenie nieważności uchwały eliminuje ją z obrotu prawnego ze skutkiem ex tunc, tworząc stan, w jakim uznane za nieważne zapisy uchwały należy traktować jako nie weszłe do obrotu prawnego. W takim przypadku rozstrzygnięcia wydane na podstawie nieważnej uchwały podlegają ocenie z punktu widzenia ich legalności (vide: art. 147 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) oraz można się domagać przed sądem powszechnym odszkodowania za tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie niezgodnych z prawem rozstrzygnięć (vide: art. 4171 § 2 Kodeksu cywilnego). Sąd zauważa przy tym, że dopuszczenie wskazanej kontroli sądowoadministracyjnej aktów prawa miejscowego wyeliminowanych z obrotu prawnego nie budzi wątpliwości w orzecznictwie sądów administracyjnych (vide: między innymi wyrok NSA z 27.07.2007 r. sygn. II OSK 1046/07, Lex Nr 384291, wyrok NSA z 24.05.2007 r., sygn. II OSK 233/07, Lex Nr 334309, wyrok NSA z 13.09.2006 r., sygn. II OSK 58/06, Lex Nr 320905).