Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Wojtynowska, Sędziowie Sędzia NSA Małgorzata Gorzeń, Sędzia WSA Bogusław Woźniak (spr.), Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Monika Orska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 10 grudnia 2009 r. sprawy ze skargi S. G. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 1 września 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia odsetek z tytułu nieuregulowanych składek 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.
Decyzją z dnia 25 maja 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił S. G. umorzenia należności z tytułu odsetek od składek na ubezpieczenie społeczne za okresy: maj, listopad i grudzień 2002 r., od stycznia do grudnia 2003 r., od stycznia do grudnia 2004 r., od stycznia do marca 2005 r. w kwocie [...],- zł
Po rozpoznaniu wniosku S. G. o ponowne rozpatrzenie sprawy Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 1 września 2009 r. utrzymał w mocy decyzję odmawiającą umorzenia opisanych wyżej należności. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wyjaśnił, że w myśl art. 28 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r., Nr 11, poz. 74 z późn. zm.) należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności. Organ podkreślił, że przypadki całkowitej nieściągalności określa ustawa i są to sytuacje, gdy: dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie; sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe (...), nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku, z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów ordynacji podatkowej; nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym, wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym; naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję; jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne. Organ odwoławczy podzielił pogląd organu pierwszej instancji, że w niniejszym przypadku nie można stwierdzić istnienia całkowitej nieściągalności, ponieważ ustawodawca przewidział możliwość dochodzenia należności składkowych z majątku wspólnego małżonków, co oznacza, że wierzyciel może dokonać zajęcia składników wspólnego majątku małżonków. Organ odwoławczy podkreślił, że żaden z przypadków opisanych w cytowanym wyżej przepisie nie zachodzi w niniejszej sprawie, nie stwierdzono dotychczas ostatecznie, że w postępowaniu egzekucyjnym, które może być skierowane do majątku wspólnego małżonków nie uzyska się kwot przedmiotowych wierzytelności. Organ uznał, że w ramach planowanej przez wierzyciela kolejnej egzekucji możliwa jest stopniowa spłata całości przedmiotowego zadłużenia. Organ wyjaśnił, że przepisy przewidują możliwość umorzenia należności pomimo braku ich całkowitej nieściągalności, do czego upoważnia art. 28 ust. 3a i 3b ww. ustawy. W myśl § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. (Dz.U. z 2003 r., Nr 141, poz. 1365), Zakład może umorzyć należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla zobowiązanego i jego rodziny, w szczególności w przypadku, gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych; poniesienia strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności; przewlekłej choroby zobowiązanego lub konieczności sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, pozbawiającej zobowiązanego możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności. Organ odwoławczy po dokonaniu analizy sytuacji ekonomicznej i zdrowotnej wnioskodawczyni i jej męża uznał, że przedstawiona w sprawie sytuacja finansowa, osobista i zdrowotna wnioskodawczyni jest niewystarczającą przesłanką do zastosowania opisanego wyżej przepisu. Organ podkreślił, że skarżąca spłacała zadłużenie wobec innych podmiotów (banków). Organ odwoławczy wyjaśnił, że przepisy prawne nakładają na ZUS obowiązek egzekwowania swoich wierzytelności. Ostatecznie Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stanął na stanowisku, że w świetle przywołanych przepisów prawnych obowiązany jest do podtrzymania stanowiska wyrażonego w decyzji z dnia 25 maja 2009 r.