Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia: WSA Urszula Zięba Sędziowie: WSA Grażyna Firek WSA Piotr Głowacki (spr.) Protokolant st. sekretarz: Iwona Sadowska - Białka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 listopada 2018 r. sprawy ze skargi M. S. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 marca 2018 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy wykreślenia zastawu skarbowego - s k a r g ę o d d a l a -
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 19 marca 2018r. nr [...] Znak sprawy: [...], na podstawie art. 83b ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 219 kpa, art. 306 i 307 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny oraz art. 46h Ordynacji podatkowej po rozpatrzeniu wniosku M. S. o ponowne rozpatrzenie sprawy dotyczącej wykreślenia zastawu skarbowego, utrzymał w mocy decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z 16 listopada 2017 r. o sygnaturze [...]
W uzasadnieniu podano, iż wnioskiem z 16 sierpnia 2017 r. M. S. - K. zwróciła się o wykreślenie zastawu skarbowego ustanowionego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego [...] na wniosek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na samochodzie osobowym [...], nr rejestracyjny [...] Podstawą ustanowienia zastawu była decyzja nr [...] z 30 maja 2016 r. dotycząca zaległości składkowych na FUS, FUZ i FP i FGŚP za okres od 3.2007 do 2.2016 w kwocie [...]zł. Do akt sprawy przedłożyła wnioskująca umowę zastawu z 11 października 2011 r. bez daty pewnej, natomiast nie przedłożyła umowy pożyczki, stanowiącej bezpośredni cel (przyczynę) umowy zastawu. Z umowy zastawu wynika, że jeżeli pożyczka nie zostanie spłacona do 30 września 2016 r., właścicielem zastawionego samochodu staje się zastawnik. Według oświadczenia zastawnika pożyczka nie została mu zwrócona, jednak brak jest dowodu, że pożyczka w ogóle została udzielona. Brak również dowodu wpłacenia kwoty pożyczki na rachunek kredytowy dłużniczki celem spłaty długu bankowego. Ponadto brak jest dowodu złożenia deklaracji podatkowej od pożyczki. Dodatkowo przedłożono umowę zastawu, na której 26 października 2017 r. notariusz poświadczyła tożsamość wnioskodawczyni.
Dokonując oceny prawnej organ podał, iż jak wynika z art. 306 k.c. zastaw ma charakter akcesoryjny (zależy od istnienia innego prawa), zatem musi istnieć podstawa jego ustanowienia. Pośród uzyskanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w K. dowodów w sprawie brak jest bezpośredniego dowodu na sporządzenie umowy pożyczki. Brak również dowodu na przelanie kwoty pożyczki na konto skarżącej. Z samej umowy zastawu zwykłego wynika, że została opatrzona datą pewną dopiero 26 października 2017 r., co oznacza, że taki zastaw jest nieskuteczny wobec wierzycieli, którzy uzyskali odpowiednie wpisy przed tą datą, np. wpis do rejestru zastawów skarbowych. 20 lutego 2011 r. wszedł w życie przepis ustanawiający skuteczność zastawu wobec wierzycieli zastawcy, jeśli umowa o ustanowienie zastawu została zawarta na piśmie z datą pewną. Ma to zapewnić udział wierzytelności zabezpieczonej tym zastawem w podziale sumy uzyskanej z egzekucji, obok hipoteki, zastawu rejestrowego, zastawu skarbowego, a także zapewnia większą jawność tego prawa. Regulacja ta zapobiega wykorzystywaniu nieformalnie ustanowionego zastawu podczas podziału sumy uzyskanej z egzekucji. Przed nowelizacją k.c. ustawą z 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz o zmianie niektórych ustaw, która weszła w życie 22 lutego 2011 r., przepisy k.c. nie zawierały żadnych regulacji dotyczących formy umowy zastawniczej. Skoro zatem nie było wymogu szczególnej formy, to umowa zastawnicza mogła być zawarta w dowolnej formie, czyli ustnej lub pisemnej. Wspomniana nowelizacja zmieniła sytuację o tyle, że do art. 307 k.c. wprowadziła § 3 stanowiący, że zastaw jest skuteczny wobec wierzycieli zastawcy, jeżeli umowa o ustanowienie zastawu została zawarta na piśmie z datą pewną. Zatem zastaw będzie skuteczny względem wierzycieli zastawcy, gdy umowa zastawnicza zostanie zawarta w formie pisemnej z datą pewną. W przypadku, gdy umowa zastawnicza nie zostanie zawarta w tej formie, zastawnik zostanie pozbawiony przywileju pierwszeństwa zaspokojenia.