Podstawą wystawienia tytułu wykonawczego /art. 26 par. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - Dz.U. 1991 nr 36 poz. 161 ze zm./ obejmującego składki na ubezpieczenie społeczne rolników może być wyłącznie prawomocna decyzja Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ustalająca podleganie ubezpieczeniu /art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - Dz.U. 1993 nr 71 poz. 342 ze zm./; decyzja ta powinna być wskazana w tytule wykonawczym.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Józefa K. na postanowienie Izby Skarbowej w (...) z dnia 2 października 1996 r. w przedmiocie nieuwzględnienia zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego i na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ uchylił zaskarżone postanowienie, a także - zgodnie z art. 55 ust. 1 ustawy o NSA - zasądził od Izby Skarbowej dziesięć złotych tytułem zwrotu wpisu sądowego na rzecz skarżącego.
Józef K. zgłosił do Urzędu Skarbowego w R.M. zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, którego przedmiotem były składki na ubezpieczenie społeczne rolników, kwestionując obowiązek opłacenia tych składek. W tytule wykonawczym wystawionym przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego jako podstawę prawną obowiązku podlegającego egzekucji podano art. 51 i 52 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników /Dz.U. 1993 nr 71 poz. 342 ze zm./. Wierzyciel, ustosunkowując się do zarzutów, stwierdził, że brak jest podstaw "do wyłączenia z ubezpieczenia" Józefa K.
Postanowieniem z dnia 8 sierpnia 1996 r. Urząd Skarbowy w R.M. uznał zarzuty za nieuzasadnione, podkreślając, że zgodnie z art. 29 par. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji /Dz.U. 1991 nr 36 poz. 161 ze zm./ organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym, gdyż nie może się "mieszać" w sprawy, w których orzekał inny organ.
Postanowienie to - po rozpatrzeniu zażalenia Józefa K. - zostało utrzymane w mocy przez Izbę Skarbową w (...) postanowieniem z dnia 2 października 1996 r.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Józef K. wysunął szereg różnych zarzutów pod adresem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w tym wiele nie związanych z prowadzoną egzekucją. Jednakże z treści skargi wynika, że kwestionuje obowiązek płacenia składek na ubezpieczenie.
W odpowiedzi na skargę wniesiono o jej oddalenie, podkreślając, że wystawiony przez wierzyciela tytuł wykonawczy spełniał warunki art. 27 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a ocena zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym nie należy do organu egzekucyjnego.
Na rozprawie sądowej skarżący wyjaśnił, że nie otrzymał decyzji o podleganiu ubezpieczeniu, a pełnomocnik Izby Skarbowej przyznał, że fakt wydania takiej decyzji nie był przez organy administracji badany.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników /Dz.U. 1993 nr 71 poz. 342 ze zm./ Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wydaje decyzje w sprawie podlegania ubezpieczeniu, zgodnie zaś z art. 39 ust. 3 tej ustawy prawomocna decyzja ustalająca podleganie ubezpieczeniu jest tytułem egzekucyjnym w zakresie składek na ubezpieczenie. Z kolei art. 51 cytowanej ustawy stanowi, że egzekucję należności wynikających z prawomocnych decyzji Prezesa Kasy prowadzą organy właściwe do egzekucji zobowiązań podatkowych, z odpowiednim zastosowaniem przepisów regulujących tę egzekucję, a art. 52 ust. 1 pkt 1 odsyła w sprawach nie uregulowanych dotyczących składek do przepisów o zobowiązaniach podatkowych.
Oznacza to, że podstawą wystawienia tytułu wykonawczego /art. 26 par. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - Dz.U. 1991 nr 36 poz. 16l ze zm./ obejmującego składki na ubezpieczenie społeczne rolników może być wyłącznie prawomocna decyzja Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ustalająca podleganie ubezpieczeniu /art. 39 ust. 3 cytowanej ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. - Dz.U. 1993 nr 71 poz. 342 ze zm./. Egzekucja administracyjna należności z tytułu tych składek bez prawomocnej decyzji w sprawie podlegania ubezpieczeniu jest niedopuszczalna w rozumieniu art. 33 pkt 6 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji /Dz.U. 1991 nr 36 poz. 161 ze zm./. Omawiana decyzja stanowi podstawę prawną egzekwowanego obowiązku /z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników/, o jakiej mowa w art. 27 par. 1 pkt 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, i powinna być wskazana w tytule wykonawczym.