Umowa o wolnym handlu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estońską, sporządzona w Warszawie dnia 5 listopada 1998 r. /Dz.U. 2002 nr 175 poz. 1435/, która określała warunki stosowania stawek celnych obniżonych dla towarów sprowadzanych z Estonii, nie należała do czasu jej ogłoszenia do źródeł powszechnie obowiązującego prawa /art. 87 ust. 1 i art. 91 ust. 1 Konstytucji/. Wobec tego jednak, że strony Umowy postanowiły o jej prowizorycznym stosowaniu od dnia 1 stycznia 1999 r. /art. 38 ust. 2 Umowy/, odmowa jej stosowania przed ogłoszeniem i ratyfikacją naruszałaby art. 9 Konstytucji, który zobowiązuje Rzeczpospolitą Polską do przestrzegania wiążącego ją prawa międzynarodowego.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi S.-P. S.A. w Sz. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 19 sierpnia 2002 r. (...) w przedmiocie uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe - uchyla zaskarżona decyzję; (...).
Decyzją z dnia 10 kwietnia 2002 r. Dyrektor Urzędu Celnego w Ł. uznał za nieprawidłowe zgłoszenia celne SAD (...) z dnia 17 stycznia 2000 r. surowego drewna topola/osika - deski dokonane przez "S.-P." S.A. z siedzibą w Sz. W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, że Spółka zadeklarowała stawkę obniżoną, gdyż towar pochodził z Estonii i podlegał stawkom celnym obniżonym na podstawie Umowy o wolnym handlu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estońską, sporządzonej w W. dnia 5 listopada 1998 r. Pochodzenie towaru udokumentowano deklaracjami naniesionymi na fakturach wystawionych przez eksportera - kontrahenta szwedzkiego. Organ I instancji uznał zgłoszenie celne za nieprawidłowe i określił wysokość długu celnego z zastosowaniem stawki celnej konwencyjnej stwierdzając naruszenie pkt 10 załącznika nr 38 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 listopada 1999 r. w sprawie deklaracji skróconych i zgłoszeń celnych /Dz.U. 1999 nr 104 poz. 1193/ przez przedstawienie dowodu pochodzenia - deklaracji na fakturze, który nie został wystawiony w państwie stronie umowy. Niezależnie podkreślono, że z uwagi na wartość przesyłki /powyżej 6.000 Euro/ pochodzenie towaru powinno zostać stwierdzone świadectwem przewozowym EUR.1.
W odwołaniu od powyższej decyzji "S.-P." S.A. z siedzibą w Sz. wniosła o zastosowanie stawek celnych obniżonych i przedstawiła cztery świadectwa przewozowe EUR.1 z dnia 7 i 26 marca 2002 r. W pozycji nr 7 na trzech świadectwach wystawionych 7 marca 2002 r. podano, że są to duplikaty dokumentu EUR.1 z dnia 14 i 17 stycznia 2000 r., natomiast na jednym świadectwie wystawionym w dniu 26 marca 2002 r. (...) podano, że jest wystawione retrospektywnie.
Decyzją z dnia 19 sierpnia 2002 r. Dyrektor Izby Celnej w Ł. utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Celnego w Ł. stwierdzając, że zgodnie z ust. 1 lit. "d" i ust. 5 pkt 10 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustanowienia taryfy celnej z dnia 21 grudnia 1999 r. - Część I - Postanowienia Wstępne "A Stawki Celne" /Dz.U. 1999 nr 107 poz. 1217/ obniżone stawki celne obowiązują w stosunku do niektórych towarów pochodzących z Estonii. W razie nieudokumentowania pochodzenia towarów zgodnie z wymogami określonymi w umowie międzynarodowej, stosuje się odpowiednio stawki autonomiczne lub konwencyjne. Udokumentowanie preferencyjnego pochodzenia towarów w chwili zgłoszenia przez stronę towaru nie spełniało wymagań Protokołu nr 3 Umowy o wolnym handlu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estonii sporządzonej w W. 5 listopada 1998 r. Zgodnie z Artykułem 24 Protokołu, dowody pochodzenia powinny być przedkładane władzom celnym kraju importu zgodnie z procedurami stosowanymi w tym kraju. Zgodnie z par. 206 ust. 1 pkt 4 powołanego rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie deklaracji skróconych i zgłoszeń celnych dla zastosowania obniżonej stawki celnej, dowód pochodzenia winien zostać wystawiony w państwie stronie umowy, z którego następuje bezpośredni transport towaru. W przedmiotowej sprawie dowód preferencyjnego pochodzenia towarów wystawił natomiast kontrahent szwedzki pośredniczący w sprzedaży. Załączone do odwołania świadectwa EUR.1 nie dokumentują pochodzenia zgodnie z wymogami Umowy o wolnym handlu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estonii. Według art. 16 ust. 1 lit. "a" Protokołu 3 stanowiącego załącznik do Umowy i dotyczącego definicji pojęcia "produkty pochodzące" i metod współpracy administracyjnej do zastosowania stawki obniżonej dla towarów importowanych z Estonii do Polski wymagane jest, m.in. złożenie świadectwa przewozowego, którego wzór jest zamieszczony w załączniku nr III do Protokołu. Zgodnie z Art. 19 Protokołu istnieje wprawdzie możliwość wystawienia przez władze celne na wniosek eksportera duplikatów świadectw przewozowych w sytuacji opisanej w powołanym przepisie /zgubienie, kradzież, zniszczenie świadectwa/, ale duplikaty muszą mieć datę wystawienia oryginalnego świadectwa i obowiązują również od tej daty. Z uwagi na fakt, iż odpowiednie dokumenty strona przedstawiła organom celnym po upływie czterech miesięcy od daty wystawienia oryginalnych świadectw, ich termin ważności upłynął /Artykuł 23 Protokołu/. Ponadto enigmatyczny opis towarów w tych świadectwach nie pozwala na ich zidentyfikowanie i porównanie z towarami objętymi zgłoszeniem celnym według dokumentów SAD. Świadectwo wystawione retrospektywnie na podstawie Artykułu 18 Protokołu nie spełnia wymogów formalnych określonych we wzorze zamieszczonym w załączniku nr III do Protokołu. Pieczęć władz celnych jest bowiem nieczytelna. Uniemożliwia to stwierdzenie, czy pieczęć jest zgodna z wzorem odcisku pieczęci używanych przez organy celne kraju eksportera dla wystawiania świadectw EUR.1, a przekazanych polskiej administracji celnej na mocy Artykułu 31 Protokołu. Nie zostało także wypełnione poprawnie pole 11 świadectwa zgodnie z wzorem zawartym w załączniku nr III /brak informacji o urzędzie celnym potwierdzającym datę i świadectwo/.