1. Między sądem /organem władzy sądowniczej/ a adwokatem nie powstaje żaden stosunek zależności i odpowiedzialności sądu za działania adwokata.
To, że o przyznaniu pomocy prawnej z urzędu decyduje sąd, a także, że przewodniczący zleca wykonanie czynności obrony z urzędu, nie powoduje powstania między sądem a wykonującym zlecone czynności adwokatem jakiejkolwiek więzi kreującej stosunek prawny. Stosunek prawny bowiem zakłada istnienie wzajemnych zależności, choćby minimalnych, a te są niemożliwe właśnie ze względu na pozycję ustrojową sądu. Z drugiej strony również żaden przepis ustaw procesowych nie wskazuje na powstanie jakichkolwiek zależności między sądem a pełnomocnikiem lub obrońcą wykonującymi swe czynności z urzędu.
To, że zarówno sąd jak i pełnomocnicy lub obrońcy są uczestnikami tego samego procesu wymiaru sprawiedliwości, nie wprowadza jakichkolwiek zależności między tymi podmiotami chociaż występują tu niewątpliwie zdarzenia mogące być określone wzajemnymi relacjami.
Adwokat jest zatem w świetle art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług /Dz.U. nr 54 poz. 535 ze zm./ podatnikiem podatku od towarów i usług także wówczas, gdy pełni funkcję pełnomocnika procesowego strony nie na podstawie zlecenia klienta /z wyboru/ a na skutek wyznaczenia go na wniosek sądu przez ORA - w postępowaniu cywilnym, sądowoadministracyjnym bądź nakazu Prezesa Sądu - w postępowaniu karnym.
2. Okoliczność, że to sąd ponosi koszty nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu i że zasady wypłaty i wysokość wynagrodzenia za te usługi reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz.U. nr 163 poz. 1348/ nie ma wpływu na wykładnię art. 15 ust. 3 pkt 3 w związku z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tadeusz Piskozub Sędziowie Sędzia WSA Zofia Skrzynecka (spr.) Asesor WSA Wojciech Czajkowski Protokolant Anna Fic po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 sierpnia 2005 r. w Olsztynie sprawy ze skargi W. G. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia "[...]", Nr "[...]" w przedmiocie udzielenia pisemnej interpretacji w przedmiocie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności adwokata wykonywanych z urzędu oddala skargę.
Dyrektor Izby Skarbowej działając na podstawie art.14b par.5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60), po rozpatrzeniu zażalenia z dnia 25.03.2005r. na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 14.03.2005r., znak: "[...]" w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji w przedmiocie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności adwokata wykonywanych z urzędu oraz określenia kiedy następuje wykonanie usługi w rozumieniu art.19 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku świadczenia usług na podstawie zlecenia sądu - odmówił zmiany przedmiotowego postanowienia.
Wydając tę decyzję Dyrektor Izby Skarbowej miał na uwadze następujący stan sprawy :
Zaskarżonym postanowieniem Naczelnik Urzędu Skarbowego działając na podstawie art. 14a par.1 i 4 Ordynacji podatkowej nie podzielił poglądu strony, iż czynności wykonywane przez adwokata na zlecenie sądu w zakresie udzielenia pomocy prawnej z urzędu podlegają na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
W zażaleniu strona wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i uznanie, że czynności wykonywane przez adwokata na zlecenie sądu w zakresie udzielania pomocy prawnej z urzędu podlegają wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że usługi prawnicze wykonywane z urzędu do tej pory nie były przedmiotem szczególnych regulacji ani w zakresie określenia podstawy opodatkowania, ani w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia tego typu usług.
Również w art. 19 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, brak jest szczególnych unormowań odnoszących się do świadczenia usług prawniczych na zlecenie sądu, co zdaniem strony, implikuje zamiar ustawodawcy, aby nie obejmować opodatkowaniem podatkiem VAT tych usług.
Według strony przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535) nie zawiera warunku, na który powołuje się Naczelnik Urzędu Skarbowego, tzn. warunek odpowiedzialności zlecającego za działania zleceniobiorcy.
Powołane przez stronę we wniosku przepisy k.p.k. i k.p.c., wskazują jej zdaniem, na możliwą odpowiedzialność sądu (Skarbu Państwa) i wynika ona z szeregu przepisów regulujących kwestie związane z udziałem obrońcy, czy też pełnomocnika w procesie.
W swym zażaleniu W. G. podkreślał, że pomiędzy adwokatem świadczącym pomoc prawną zleconą przez sąd, a sądem jako "zleceniodawcą" istnieje szczególna więź, która nie ma nic wspólnego z istotnymi elementami umowy zlecenia. Adwokat wyznaczony do wykonywania czynności nie może odmówić ich wykonania, a zwolnić z tego obowiązku może go jedynie organ, który go wyznaczył (art. 70 par.4 in fine i art. 81 par.2 k.p.k.). Uważa on, iż w tym przypadku prowadzona przez niego działalność gospodarcza nie jest działalnością samodzielną i nie podlega podatkowi VAT. Zaznacza również, że podobne stanowisko zajęła Izba Skarbowa w G. w piśmie z dnia 28.07.2004r. znak: "[...]" oraz Urząd Skarbowy W. w piśmie z września 2004r.,znak: "[...]".