Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jolanta Dargas (spr.) Sędziowie: WSA Elżbieta Lenart WSA Joanna Skiba Protokolant specjalista Joanna Pleszczyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 lutego 2016 r. sprawy ze skargi Skarbu Państwa - Starosty [...] na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] września 2015 r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie stwierdzenia nabycia z mocy prawa własności nieruchomości oddala skargę.
Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją z dnia [...] września 2015 r. nr [...] uchyliła decyzję Wojewody [...] z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] stwierdzającą nabycie przez Gminę B. z mocy prawa nieodpłatnie własności nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów, w jednostce ewidencyjnej obrębie [...] gmina B., jako dz. nr [...] o pow. [...] ha, uregulowanej w księdze wieczystej [...] i przekazała sprawę do ponownego rozpoznania organowi I instancji.
Decyzja wydana została w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] lipca 2013 r., na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 17a ust. 3 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32 poz. 191 ze zm.), powoływanej dalej jako "ustawa komunalizacyjna", stwierdził nabycie z mocy prawa nieodpłatnie, przez Gminę B. własność ww. nieruchomości. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że niniejsze postępowanie wszczęte zostało z urzędu w związku z pismem Starosty [...] reprezentującego Skarb Państwa z dnia 6 czerwca 2013 r. Jak bowiem wynika z zaświadczenia ww. Starosty z dnia [...] czerwca 2013 r. nr [...] stanowiła w dniu 27 maja 1990 r. zasób nieruchomości Skarbu Państwa we władaniu Urzędu Gminy w B. Starosta [...] pismem z dnia 18 czerwca 2013 r. poinformował organ, że ww. działka w dniu 27 maja 1990 r. w prowadzonej ewidencji gruntów oznaczona była jako tereny komunikacyjne - drogi. Droga, w pasie której położona jest dz. nr [...], nie stanowiła w dacie 27 maja 1990 r. drogi publicznej - gminnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60 ze zm.). Była i nadal jest drogą wewnętrzną, tzw. "śródpolną". Pojęcie "drogi śródpolne" nie jest uregulowane w obecnie obowiązujących przepisach prawnych, jednak zgodnie z § 24 ust. 4 pkt 1 lit. c zarządzenia Ministrów Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej z dnia 20 lutego 1969 r. w sprawie ewidencji gruntów (M.P. Nr 11, poz. 98), obowiązującego przed oraz w dacie 27 maja 1990 r., w przypadku dróg gruntowych będących w powszechnym korzystaniu, które nie zostały zaliczone do dróg publicznych, jako władającego wpisywano prezydium gromadzkiej rady narodowej. Przepisy te, obecnie już nieaktualne, stosowane były przy zakładaniu ewidencji gruntów, w której drogi będące w powszechnym korzystaniu uznawane były za własność gminy. W tej sytuacji w ocenie organu, w sprawie spełnione zostały przesłanki określone w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy komunalizacyjnej.
W odwołaniu od powyższej decyzji Burmistrz [...] wniósł o jej uchylenie i umorzenie postępowania, ewentualnie przekazanie sprawy organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia wskazując, że przedmiotowa nieruchomość, mimo treści wpisu w ewidencji, nie jest drogą, ponieważ nie jest urządzona i w przeważającej części jej długości, stanowi grunty orne oraz skarpy porośnięte krzewami i drzewami.
Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją z dnia [...] września 2015 r., po rozpoznaniu powyższego odwołania, działając na podstawie art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.), powoływanej dalej jako "k.p.a.", uchyliła decyzję Wojewody [...] z [...] lipca 2013 r. i przekazała mu sprawę do ponownego rozpoznania. Komisja wskazała, powołując się na treść art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy komunalizacyjnej, że w niniejszej sprawie należało ustalić, czy przedmiotowe mienie w dniu 27 maja 1990 r. stanowiło własność Skarbu Państwa i było mieniem państwowym, a jeśli tak, czy należało do podmiotów wskazanych w art. 5 ust. 1 tej ustawy. W następnej kolejności organ winien zbadać, czy nie wystąpiły przesłanki wskazane w art. 11-12 ustawy komunalizacyjnej. Jak natomiast wynika z akt, Starosta [...] w piśmie z dnia 18 czerwca 2013 r. stwierdził, że działka nr [...] według stanu na dzień 27 maja 1990 r., w prowadzonej ewidencji gruntów oznaczona była jako tereny komunikacyjne - drogi. Nie stanowiła w tym dniu drogi publicznej - gminnej w rozumieniu przepisów ustawy o drogach publicznych. Była i nadal jest to droga wewnętrzna tzw. "śródpolna". Do akt sprawy dołączono zaświadczenie Starosty [...] z [...] czerwca 2013 r. znak [...], w którym stwierdzono, że działka ta, uregulowana w księdze wieczystej nr [...], według operatu ewidencji gruntów i budynków na dzień 27 maja 1990 r. stanowiła zasób nieruchomości Skarbu Państwa we władaniu Urzędu Gminy B. Z wypisu z rejestru gruntów według stanu na dzień 5 czerwca 2013 r. wynika, że działka nr [...] stanowi własność Skarbu Państwa. Księga wieczysta nr [...] została jednak założona dla nieruchomości obejmującej m.in. działkę nr [...] w 2012 r. Wcześniej dla nieruchomości tej nie była prowadzona księga wieczysta. W dziale II księgi wieczystej jako podstawę wpisu Skarbu Państwa powołano zaświadczenie Starosty [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. znak: [...]. W rejestrze gruntów założonym w 1976 r., a zamkniętym w 1991 r. Skarb Państwa ujawniony był jako właściciel działki nr [...], a jako władający - Urząd Gminy w B. W ocenie Komisji, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie, czy w dniu 27 maja 1990 r. działka nr [...] stanowiła własność Skarbu Państwa. Księga wieczysta Nr [...] została założona bowiem dopiero w 2012 r., a zaświadczenie Starosty [...] wskazane w dziale II tej księgi wieczystej pochodzi z 2011 r. Brak jest również dowodów wskazujących, że przedmiotowa nieruchomość w dniu 27 maja 1990 r. należała do terenowego organu administracji państwowej stopnia podstawowego. Dowodu na powyższe nie może stanowić powołany przepis art. § 24 ust. 4 pkt 1 lit. c zarządzenia z dnia 20 lutego 1969 r. w sprawie ewidencji gruntów. Wynikający z ww. rozporządzenia nakaz dla organów ewidencji wpisania w ewidencji gruntów prezydium gromadzkiej rady narodowej jako władającego gruntem pod drogami gruntowymi, które nie zostały zaliczone do dróg publicznych, lecz są w powszechnym korzystaniu, nie może być utożsamiany z pojęciem "należące do terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego", o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy komunalizacyjnej. Organ zwrócił również uwagę, że zapisy w ewidencji gruntów mają wyłącznie charakter techniczno-deklaratoryjny i są pochodnymi informacji o gruntach i właścicielach wynikających z wpisu w księgach wieczystych, prawomocnych orzeczeń sądowych, umów sporządzonych w formie aktu notarialnego i umów dzierżawy (w aktualnym stanie prawnym wynika to wprost z § 12 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2015 r. poz. 542 ze zm.)). Zatem bez zbadania księgi wieczystej, a w jej braku - dokumentów stanowiących źródło nabycia własności nieruchomości przez Skarb Państwa - nie jest możliwe ustalenie stanu prawnego nieruchomości, pozwalającego na potwierdzenie faktu komunalizacji przedmiotowego mienia w trybie art. 5 ust. 1 ustawy komunalizacyjnej.