Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Anna Wesołowska Sędziowie: Sędzia WSA Marta Kołtun-Kulik (spr.) Sędzia WSA Elżbieta Lenart Protokolant referent stażysta Beata Lewandowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 lipca 2015 r. sprawy ze skargi B. K. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] stycznia 2015 r. nr [...] w przedmiocie uchylenia w części decyzji w sprawie odmowy ustalenia odszkodowania za nieruchomość [...] 1. stwierdza nieważność decyzji Wojewody [...] z dnia [...] stycznia 2015 r. nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Wojewody [...] na rzecz skarżącej B. K. kwotę 440 (czterysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] stycznia 2015 r., nr [...] na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. uchylił decyzję Prezydenta [...] z dnia [...] listopada 2014 r., nr [...] w części odmowy ustalenia odszkodowania za nieruchomość [...] i przekazał sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania organowi I instancji.
Zaskarżona decyzja Wojewody została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym.
Nieruchomość [...] została objęta działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz.279).
Aktualnie opisana nieruchomość stanowi własność [...] dz. ew. nr [...] oraz własność Skarbu Państwa dz. ew. nr [...].
Zgodnie z zaświadczeniem Sądu Grodzkiego [...] z dnia [...] grudnia 1948 r., nr [...] przedmiotowa nieruchomość stanowiła własność W. W., H. P., Z. B. i P. W. Następcami prawnymi dawnych właścicieli nieruchomości są E. T., A. K. i B. K.
W dniu 12 października 2005 r. E. T., A.K. i B.K. wystąpiły z wnioskiem o ustalenie odszkodowania za nieruchomość [...].
Prezydent [...] decyzją z dnia [...] listopada 2010 r., nr [...] odmówił przyznania odszkodowania za ww. nieruchomość.
Wojewoda [...], po rozpoznaniu odwołania od powyższej decyzji, decyzją z dnia [...] lutego 2011 r., nr [...] uchylił ww. decyzję Prezydenta [...] w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania organowi I instancji wskazując, że Prezydent nie odniósł się do całości zgłoszonego przez wnioskodawczynie żądania. W ocenie Wojewody żądanie zawarte w piśmie precyzującym wniosek stron z dnia 29 maja 2006 r. swym zakresem obejmowało zarówno żądanie ustalenia odszkodowania za grunt nieruchomości [...], jak też za posadowiony na gruncie budynek.
Prezydent [...], po ponownym rozpatrzeniu sprawy, decyzją z dnia [...] listopada 2014 r., nr [...] odmówił B. K., A. K. i M. T. ustalenia odszkodowania zarówno za działkę wchodzącą w skład dawnej nieruchomości hipotecznej nr [...] jak i za znajdujący się na gruncie budynek. Organ wskazał, że kwestię odszkodowań za nieruchomości przejęte dekretem z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy reguluje obecnie art. 215 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, zgodnie z którym odszkodowanie może być przyznane tylko za: 1) gospodarstwo rolne, jeżeli poprzedni właściciele lub ich następcy prawni zostali pozbawieni faktycznego władania tym gospodarstwem po dniu 5 kwietnia 1958 r.; 2) dom jednorodzinny, jeżeli przeszedł on na własność Państwa po dniu 5 kwietnia 1958 r., lub 3) działkę, która przed dniem wejścia w życie dekretu (a więc przed 21 listopada 1945 r.) mogła być przeznaczona pod budownictwo jednorodzinne, jeżeli były właściciel bądź jego następcy prawni zostali pozbawieni faktycznej możliwości władania nią po dniu 5 kwietnia 1958 r. W przedmiotowej sprawie, przy stwierdzeniu braku jednej z przesłanek dotyczących działki oraz budynku, nie jest możliwe przyznanie odszkodowania.
Organ I instancji wskazał, że zgodnie z Ogólnym planem zabudowania [...] zatwierdzonym przez Ministerstwo Robót Publicznych w dniu [...] sierpnia 1931 r. nieruchomość [...] położona była w strefie [...], w której obowiązywała zabudowa [...]. Powyższy plan zawierał wielkości maksymalne, a nie minimalne określone w danej strefie, jak również wysokość i gęstość zabudowań, których nie można było przekroczyć co oznacza, że przedmiotowa nieruchomość nie mogła być zabudowana budynkiem wyższym niż [...] a powierzchnia zabudowy nie mogła przekroczyć 50%. Powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych Prezydent podniósł, że w przedmiotowej sprawie istnieje konieczność ustalenia czy w świetle ww. ogólnego planu zabudowy istniała prawna możliwość wybudowania na niej domu jednorodzinnego, a nie ustalenie, czy działka ta była faktycznie zabudowana domem jednorodzinnym. Prezydent zauważył, iż biorąc pod uwagę, że w danej strefie nie można przekroczyć określonej w planie ogólnym wysokości i gęstości zabudowań niniejsza nieruchomość nie mogła być zatem zabudowana budynkiem wyższym niż czterokondygnacyjny a powierzchnia zabudowy nie mogła przekroczyć 50%. Przy czym przepisy obowiązujące przed dniem wejścia w życie dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze [...] nie zawierały definicji domu jednorodzinnego, nie były zatem określone "rozmiary" domu, który mógł spełniać taką funkcję. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjęto, że w takiej sytuacji możliwe jest posługiwanie się definicją domu jednorodzinnego określoną w przepisach obowiązujących w dacie orzekania o odszkodowaniu. Art. 3 pkt 2a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, jako dom jednorodzinny rozumie budynek wolnostojący albo w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku. Zatem, mając na uwadze, że powierzchnia nieruchomości oznaczonej nr hip. [...] wynosi [...] m2 Prezydent stwierdził, że po podzieleniu nieruchomości na trzy mniejsze działki budowlane na gruncie można było wybudować trzy budynki w zabudowie szeregowej, które spełniałyby kryteria zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, wymogi ww. planu z 1931 r. oraz warunki techniczne niezbędne do realizacji takiej zabudowy określone w obecnie obowiązującym prawie. W konsekwencji, organ I instancji wskazał, że grunt przedmiotowej nieruchomości mógł być przed dniem wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. przeznaczony pod budownictwo jednorodzinne, a zatem nieruchomość spełnia pierwszy z warunków umożliwiających przyznanie odszkodowania za działkę budowlaną. W kwestii drugiej przesłanki dotyczącej przyznania odszkodowania za działkę, tj. pozbawienia byłych właścicieli faktycznej możliwości władania działką po dniu 5 kwietnia 1958 r., Prezydent zauważył, iż przez faktyczne władanie rozumie się nie tylko efektywne korzystanie z nieruchomości, ale także możliwość takiego korzystania, choćby władający nieruchomością nie czynił z niej użytku. Przesłanka ta może być dostatecznie zobiektywizowana w zasadzie wyłącznie poprzez ustalenie o objęciu faktycznego, rzeczywistego władztwa przez Państwo. Chodzi tu o faktyczne przejęcie władztwa, a nie o objęcie w posiadanie w rozumieniu dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy. Na podstawie dokumentów z akt administracyjnych Prezydent ustalił, że nieruchomość położona przy [...] pozostawała w zarządzie i użytkowaniu [...] i została zajęta pod [...]. Sąd Grodzki [...] postanowieniem z dnia [...] czerwca 1947 r. przywrócił posiadanie tej nieruchomości jej prawowitym właścicielom, lecz ze względu na znaczne nakłady, poczynione przez [...] na tej nieruchomości nie przekazano jej właścicielom. Znajdujący się na gruncie przedmiotowej nieruchomości budynek mieszkalny zbudowany został w 1930 r. Zasiedlanie lokali mieszkańcami [...] rozpoczęło się od 1940 r. W budynku przy [...] znajdowało się [...] lokali mieszkalnych, w których nie był zameldowany żaden z byłych właścicieli ani ich następców prawnych. Ponadto, jak wynika z pisma Wydziału Infrastruktury [...] z dnia [...] stycznia 2014r. część ww. nieruchomości ([...]) przejęta została pod budowę ulicy [...]. Przy czym ulica [...] na odcinku [...] została wybudowana w latach 30 - tych XX wieku. Droga gruntowa zlokalizowana na dz. ew. nr [...] powstała w latach 40 - tych XX wieku do obsługi przyległych terenów. Teren pomiędzy [...] był zagrodzony i pozostawał we władaniu [...]. Wobec powyższego organ I instancji uznał, że byli właściciele utracili faktyczną możliwość władania przedmiotową nieruchomością przed dniem 5 kwietnia 1958 r., co oznacza, że druga z przesłanek ustalenia odszkodowania za działkę budowlaną w trybie art. 215 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami nie została spełniona.