Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jolanta Dargas Sędziowie: WSA Dorota Apostolidis (spr.) WSA Agnieszka Jędrzejewska-Jaroszewicz Protokolant referent-stażysta Agnieszka Chustecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 czerwca 2012 r. sprawy ze skargi [...] Sp. z o. o. z siedzibą w K. na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] stycznia 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji oddala skargę.
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r., nr [...] Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego po rozpatrzeniu wniosku [...] Spółka z o. o. o ponowne rozpatrzenie sprawy na podstawie art. 127 § 3 i art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] marca 2011 r., nr [...] o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] stycznia 2010 r., nr [...] w sprawie wpisania do rejestru zabytków pod nr [...], krajobrazu kulturowego [...] w K.
Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.
W dniu 18 stycznia 2010 r. [...] Wojewódzki Konserwator Zabytków wydał decyzję nr [..] , wpisującą do rejestru zabytków pod nr [...] , krajobraz kulturowy fortu [...] w K.
[...] Spółka z o. o., zwróciła się do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o stwierdzenie nieważności powyższej decyzji w trybie art. 156 § 1 pkt 4 k.p.a. Uzasadniając swój wniosek spółka wyjaśniła, że organ ochrony zabytków rażąco naruszył art. 9 w związku z art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. nr 162 poz. 1568) poprzez wpisanie do rejestru zabytków parku kulturowego, bez wykazania posiadania przez zespół obiektów podlegających wpisowi wartości historycznej, artystycznej i naukowej. Ponadto nie przeprowadził postępowania wyjaśniającego w przedmiotowej sprawie.
W toku postępowania Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w pierwszej kolejności przeanalizował orzecznictwo sądów administracyjnych pod kątem rozumienia treści przepisu art. 28 k.p.a. Organ zaznaczył, że za stronę postępowania administracyjnego można uznać każdego, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Interes prawny, w rozumieniu ww. przepisu k.p.a., to interes oparty na konkretnym przepisie prawa materialnego. Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy organ wyjaśnił, że w sprawach o wpis do rejestru zabytków odpowiedzi, kto jest stroną tego postępowania, udzielają przepisy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Wynika z nich, że prawa i obowiązki administracyjnoprawne, jakie powstają po wydaniu ostatecznej decyzji o wpisie zabytku nieruchomego do rejestru, obciążają przede wszystkim jego właściciela oraz posiadacza zależnego, tj. użytkownika wieczystego, osobę korzystającą z zabytku pod innym tytułem prawnorzeczowym (np. użytkownika), czy też zobowiązaniowym (np. dzierżawcę, najemcę części zabytku nieruchomego), a także jednostkę organizacyjną posiadającą nieruchomość w trwałym zarządzie. Prawa tych podmiotów zostają bowiem ograniczone poprzez nałożenie m.in. obowiązku opieki nad zabytkiem (art. 5), informowania organów ochrony konserwatorskiej o zdarzeniach prawnych i faktycznych dotyczących zabytku (art. 28), udostępnienia zabytku do prowadzenia badań (art. 30 ust. 1 i 2), przeprowadzenia prac konserwatorskich i robót budowlanych przy zabytku (art. 26 i art. 49 ust. 1), ale też podmioty będące dysponentami zabytków korzystają z pewnych praw np. prawa do żądania pisemnych zaleceń konserwatorskich (art. 27), czy prawa do ubiegania się o udzielenie dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku (art. 73). Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wyjaśnił, że w sprawie bezspornym jest, iż [...] Spółka z o. o. nie brała udziału w postępowaniu zakończonym wydaniem decyzji, o której stwierdzenie nieważności występuje. Dlatego też powinna wskazać konkretny przepis prawa materialnego, którego złamanie przez w/w decyzję narusza jej uprawnienia. Organ ustalił, że z akt postępowania wynika, że właścicielem nieruchomości będących przedmiotem wpisu do rejestru zabytków jest Gmina Miasta K. oraz Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta K. Pismem z dnia 21 stycznia 2011 r., organ zwrócił się do [...] Spółka z o. o., o wskazanie, na jakiej podstawie wywodzi swoje prawo do występowania z przedmiotowym wnioskiem. W odpowiedzi pełnomocnik [...] Spółka z o. o. poinformował, że spółka jest właścicielem nieruchomości znajdujących się w rejonie ulic [...] i [...], wzdłuż których znajduje zieleń maskująca wpisana do rejestru zabytków przedmiotową decyzją. Zdaniem spółki oznacza to, że powyższy zapis wpływa bezpośrednio na prawa i obowiązki właścicieli nieruchomości położonych w rejonie tych dróg, w tym na prawa i obowiązki Mocodawcy. Ponadto we wniosku o stwierdzenie nieważności spółka podniosła, że objęcie ochroną konserwatorską zieleni maskującej, znajdującej się na granicy z nieruchomościami należącymi do osób fizycznych i prawnych rodzi istotne wątpliwości, zwłaszcza w przypadku drzew, które ze względu na specyfikę konarów i systemu korzeniowego mogą przechodzić na nieruchomości prywatne.