1. W razie zmiany stanu prawnego, w której nie przewidziano przepisów przejściowych, nie popaść w konflikt z zasadą nieretroakcji należy w przypadku decyzji konstytutywnych - kształtujących stosunek administracyjnoprawny w chwili ich wydania, stosować przepisy obowiązujące w tej właśnie chwili /przepisy nowe/, a w przypadku decyzji deklaratoryjnych - stwierdzających ukształtowanie się stosunku administracyjnoprawnego z mocy samego prawa we wcześniejszym okresie czasu, stosować przepisy obowiązujące w chwili konkretyzacji tego stosunku, na mocy których doszło do powstania stosunku prawnego /przepisy poprzednie/.
2. Od dnia wejścia w życie w dniu 5 grudnia 1997 r. ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne /Dz.U. nr 54 poz. 348 ze zm./ do cen energii cieplnej nie mają zastosowania art. 20 ust. 1-10 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o cenach /Dz.U. 1988 nr 27 poz. 195 ze zm./. Wydane zatem po tej dacie przez urząd skarbowy na podstawie art. 20 ust. 5 ustawy o cenach decyzje o ustaleniu nienależnej kwoty i kwoty dodatkowej, podlegającej wpłaceniu do budżetu państwa, z tytułu stosowania nieprawidłowych cen energii cieplnej, jako wydane bez podstawy prawnej, dotknięte są wadą nieważności na podstawie art. 156 par. 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Spółdzielni Mieszkaniowej w S.-O. na decyzję Izby Skarbowej w O. z dnia 23 marca 1998 r. (...) w przedmiocie ustalenia kwoty nienależnej i kwoty dodatkowej z tytułu stosowania zawyżonych cen urzędowych na energię cieplną w okresie od stycznia do czerwca 1997 r. - stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji Urzędu Skarbowego w S.-O. z dnia 24 grudnia 1997 r. (...); (...).
Urząd Skarbowy w S.-O. decyzją (...) z dnia 24 grudnia 1997 r. wydana na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o zobowiązaniach podatkowych oraz art. 20 ust. 5 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o cenach /Dz.U. 1988 nr 27 poz. 195 ze zm./, ustalił Spółdzielni Mieszkaniowej w S.-O. z tytułu stosowania nieprawidłowych cen energii cieplnej w okresie grzewczym od stycznia do czerwca 1997 r. kwotę nienależna podlegająca zwrotowi znanemu nabywcy w wysokości 4.289,46 zł oraz kwotę dodatkową stanowiącą 150 procent kwoty nienależnej w wysokości 6.434.20 zł.
W uzasadnieniu podano, że Urząd Kontroli Skarbowej w O. w okresie od 23 października do 14 listopada 1997 r. przeprowadził w Spółdzielni kontrolę, której celem było sprawdzenie realizacji postanowień szeregu decyzji Ministra Finansów w sprawie ustalenia cen urzędowych energii cieplnej dostarczanej do mieszkań na cele bytowe w okresie od stycznia do czerwca 1997 r. W wyniku kontroli stwierdzono, że Spółdzielnia w okresie tym stosowała w stosunku do odbiorców wyższe ceny energii cieplnej niż określone w decyzjach Ministra Finansów ceny urzędowe tej energii.
W odwołaniu od tej decyzji Spółdzielnia zarzuciła jej:
1. naruszenie przepisów art. 21 i 23 ust. 2 pkt 4 i 6 i art. 59 ustawy Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. oraz art. 25 ust. 1 pkt 4 ustawy o cenach przez ich pominięcie przy wydawaniu zaskarżonej decyzji,
2. naruszenie art. 56 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne przez jego pominięcie przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, a tym samym naruszenie przepisów o właściwości rzeczowej i miejscowej przy jej wydaniu,
3. naruszenie art. 7 i art. 10 Kpa przez niezastosowanie się do dyspozycji powyżej wymienionych przepisów.
Odwołanie strony oparto przede wszystkim na zarzucie, że wydając zaskarżoną decyzję pominięto, iż w dniu 5 grudnia 1997 r., a więc przed wydaniem zaskarżonej decyzji, weszły w życie przepisy ustawy Prawo energetyczne, które w zasadniczy sposób zmieniły zasady kształtowania polityki energetycznej, warunki zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, a także organy właściwe w sprawach gospodarki paliwami. Zgodnie z art. 59 prawa energetycznego i art. 25 ust. 1 pkt 4 ustawy o cenach, jej przepisów nie stosuje się do cen i taryf regulowanych przez Prawo energetyczne.
Izba Skarbowa w O. decyzją z dnia 23 marca 1998 r. (...) utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję. W decyzji tej stwierdzono, że skoro Minister Finansów na mocy art. 69 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne zachował prawo przez 2 lata do ustalania taryf w odniesieniu m.in. do energii cieplnej na zasadach i w trybie ustawy o cenach to ustawę tę stosuje się dalej do tych cen i taryf. Ponadto spółdzielnia w toku postępowania sama przyznała w jednym z pism, że przyjęty przez nią system rozliczeń nie był zgodny z przepisami ustawy o cenach i jednocześnie zobowiązała się do rozliczenia uzyskanych kwot nienależnych z lokatorami.
W skardze na tą decyzję Spółdzielnia powtórzyła zasadniczo zarzuty sformułowane już przez nią w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Niezgodzono się w skardze ze stwierdzeniem Izby Skarbowej, że art. 69 Prawa energetycznego pozwala na wnioskowanie, że wyłącza on stosowanie Prawa energetycznego i pozostawia dalej w mocy jako obowiązującą w tym zakresie ustawę o cenach. W momencie wydawania zaskarżonej decyzji przez organ I instancji, jej podstawa prawna, ustawa o cenach, utraciła w rozstrzyganym zakresie moc obowiązującą.