Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Małgorzata Wolf-Kalamala, Sędzia NSA Anna Dumas, Sędzia NSA Jerzy Rypina (sprawozdawca), Protokolant Justyna Nawrocka, po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2015 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej R. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 maja 2014 r. sygn. akt VII SA/Wa 2319/13 w sprawie ze skargi R. M. na decyzję Ministra Finansów z dnia 27 sierpnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia opłaty legalizacyjnej 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od R. M. na rzecz Ministra Finansów kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 8 maja 2014 r. (sygn. akt VII SA/Wa 2319/13) oddalił skargę R. M. na decyzję Ministra Finansów z dnia 27 sierpnia 2013 r. w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego.
Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu wyroku wskazał, że Minister Finansów zaskarżoną decyzją utrzymał w mocy decyzję Wojewody M. z dnia 18 czerwca 2013 r. umarzającą postępowanie administracyjne w sprawie umorzenia opłaty legalizacyjnej. W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy podał, że postanowieniem z dnia 21 listopada 2012 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego ... ustalił dla skarżącego opłatę legalizacyjną w wysokości 50.000 zł z tytułu samowolnej rozbudowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego na działce nr .. przy ul. .. w H., gm. I.. Pismem z dnia 3 grudnia 2012 r. skarżący zwrócił się do Wojewody M. z wnioskiem o umorzenie w całości ustalonej opłaty legalizacyjnej. Opisał okoliczności związane z rozbudową budynku mieszkalnego, wskazał na skomplikowaną i szczególnie trudną sytuację finansową i zdrowotną swojej rodziny. Podniósł, że nałożona opłata legalizacyjna jest poza możliwościami finansowymi jego rodziny, a rozbiórka wybudowanej części budynku pozbawi rodzinę niezbędnego pomieszczenia mieszkalnego służącego rehabilitacji jego chorych dzieci.
W zaskarżonej decyzji organ odwoławczy podzielił ocenę Wojewody o braku możliwości zastosowania w stosunku do opłaty legalizacyjnej instytucji umorzenia należności publiczno-prawnej, o której mowa w art. 67 a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.). Wobec tego niemożność rozpatrywania przedmiotowego wniosku o umorzenie opłaty legalizacyjnej powoduje konieczność umorzenia postępowania z uwagi na jego bezprzedmiotowość.
Skarżący wniósł skargę na opisaną wyżej decyzję, wnosząc o jej uchylenie oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji, skarżący zarzucił naruszenie przepisów art. 6, 7, 8, 11 i 107 § 3 k.p.a. oraz przepisu art. 49 ust. 2 i art. 59 g ust. 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.).
W odpowiedzi na skargę Minister Finansów wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał argumenty przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Sąd pierwszej instancji uznał, że skarga nie jest zasadna, gdyż zaskarżona decyzja została wydana zgodnie z prawem.
Sąd podzielił argumentację organów pierwszej i drugiej instancji, będącą w istocie powtórzeniem stanowiska, jakie w przedmiocie możliwości umorzenia, odroczenia lub rozłożenia na raty opłaty legalizacyjnej związanej z samowolnym wykonaniem robót budowlanych zajął Naczelny Sąd Administracyjny.
W świetle stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego, konstrukcja opłaty legalizacyjnej wyklucza ze swojej natury możliwość zastosowania - w związku z odesłaniami z art. 49 ust. 2 ustawy Prawo budowlane i art. 59 g ust. 5 tej ustawy - przepisu art. 67a Ordynacji podatkowej; nakaz odpowiedniego stosowania działu III drugiej z wymienionych ustaw nie obejmuje więc przepisu art. 67a. Co więcej, opłata legalizacyjna nie stanowi zobowiązania podatkowego w rozumieniu Ordynacji podatkowej, brak jest więc podstaw do stosowania wobec niej przepisów dotyczących ulg i zwolnień. Uiszczenie opłaty legalizacyjnej jest warunkiem legalizacji obiektu budowlanego wzniesionego bez pozwolenia na budowę, zaś jedyną alternatywą jest dokonanie rozbiórki obiektu. Sąd za Naczelnym Sądem Administracyjnym uznał, że skuteczne wystąpienie z wnioskiem o udzielenie ulgi z art. 67 a Ordynacji podatkowej dezawuowałoby akt legalizacji, sankcjonując niejako obejście ustanowionych rygorów prawnych. Zainteresowany musi wobec tego liczyć się z tym, że albo uiści w pełni stosowną opłatę, czego następstwem będzie legalizacja stwierdzonej samowoli budowlanej (przywrócenie stanu zgodności z prawem), albo też dojdzie do uruchomienia sankcji w postaci nakazu rozbiórki obiektu. Dopuszczenie trzeciej możliwości (późniejszego zmniejszenia wysokości opłaty i/bądź przyznania ulgi w formie rozłożenia opłaty na raty) przeczyłoby zasadom logiki i czyniło wprowadzone unormowanie prawne niejasnym w swych celach i założeniach.