Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Tadeusz Cysek Sędziowie NSA Kazimierz Brzeziński Stanisław Gronowski (spr.) Protokolant Kacper Tybuszewski po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2008 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 17 grudnia 2007 r. sygn. akt VI SA/Wa 1807/07 w sprawie ze skargi W. W. na decyzję Ministra Finansów z dnia [...] sierpnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżony wyrok w całości; 2. oddala skargę; 3. zasadza od W. W. na rzecz Ministra Finansów kwotę 280 (słownie: dwieście osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 17 grudnia 2007 r. sygn. akt VI SA/Wa 1807/07, wydanym w sprawie ze skargi W. W. na decyzję Ministra Finansów z dnia [...] sierpnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, uchylono zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Ministra Finansów z dnia [...] czerwca 2007 r., stwierdzono, że uchylone decyzje nie podlegają wykonaniu oraz zasądzono na rzecz W. W. kwotę 457 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Wyrok Sądu I instancji zapadł na tle następującego stanu faktycznego sprawy:
Decyzją Ministra Finansów z dnia [...] września 1953 r. nr [...] zarządzono przejęcie na własność przez B. G. K., z dniem [...] stycznia 1953 r., nieruchomości wchodzących w skład masy likwidacyjnej B. Z. spółki akcyjnej w W., zwanego dalej "bankiem", a mianowicie:
nieruchomości położonej w P., przy ul. R. 40, nieruchomości położonej w miejscowości C., pow. W., oznaczonej "W. L. K.", nieruchomości położonej w W., przy ul. B. i M., w zakresie praw dotychczasowego właściciela, wynikających z dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279), zwanego dalej "dekretem".
Jako podstawę prawną tej decyzji wskazano art. 31a dekretu z dnia 25 października 1948 r. o zasadach i trybie likwidacji niektórych przedsiębiorstw bankowych (Dz. U. Nr 52, poz. 410 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem w przypadkach, w których przewlekła realizacja aktywów mogłaby wpłynąć na przedłużenie likwidacji, Minister Finansów może na wniosek Naczelnego Likwidatora zarządzić przejęcie tych aktywów przez instytucję bankową przez niego wskazaną i określić cenę tych aktywów. Przekazanie i przejęcie takich aktywów nie podlega podatkowi od nabycia praw majątkowych (ust. 1). Decyzja Ministra Finansów jest tytułem do ujawnienia w księdze wieczystej przejścia własności nieruchomości i praw rzeczowych ograniczonych na instytucję, wymienioną w ust. 1. Wnioski o wpis do księgi wieczystej powyższych praw na rzecz instytucji bankowej wolne są od opłat sądowych (ust. 2). Minister Finansów określi, z jakich funduszów instytucja, wymieniona w ust. 1, zapłaci za przejęte prawa majątkowe (ust. 3).
Pismem z dnia [...] marca 2007 r. W. P. W., zwany dalej skarżącym, wystąpił do Ministra Finansów z wnioskiem o stwierdzenie nieważności wyżej wymienionej decyzji Ministra Finansów. Interes prawny we wszczęciu postępowania skarżący uzasadniał posiadaniem 14.650 akcji na okaziciela wystawionymi przez wspomniany bank. Jak podnosi skarżący wspomniana decyzja rażąco, na szkodę akcjonariuszy, naruszyła zasadę odpłatności rozporządzania majątkiem likwidowanego przedsiębiorstwa, gdyż nieodpłatnie przenosiła własność wyżej wymienionych nieruchomości.
Według skarżącego powołana wyżej decyzja zapadła z naruszeniem art. 16 w zw. z art. 30 i 31, art. 32 ust. 1 dekretu, a także art. 68 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym (Dz. U. Nr 36, poz. 341) w zw. z art. 4 ust. 3, art. 12 i art. 33 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r. (Dz. U. Nr 33, poz. 232). W myśl art. 16 dekretu likwidator zakończy bieżące interesy przedsiębiorstwa, ściągnie wierzytelności, spienięży majątek przedsiębiorstwa i wypełni zobowiązania. Zgodnie z art. 30 dekretu nieruchomości, stanowiące własność likwidowanego przedsiębiorstwa bankowego, zbywane będą na wniosek likwidatora bądź B. G. K. względnie Naczelnego Likwidatora lub instytucji bankowej, wskazanej w decyzji Ministra Finansów (art. 35b): przez licytację publiczną według przepisów kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji przy wzięciu za podstawę licytacji oszacowania, wskazanego przez likwidatora bądź B. G. K. albo Naczelnego Likwidatora lub instytucję bankową, wskazaną w decyzji Ministra Finansów (art. 35b), oraz z wyłączeniem postanowień, dotyczących podziału sumy, uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości (ust. 1 pkt 1), lub z wolnej ręki za zezwoleniem Ministra Finansów i po cenie nie niższej od wyznaczonej w zezwoleniu (ust. 1 pkt 2). Suma, uzyskana ze sprzedaży nieruchomości zarówno z licytacji publicznej jak i z wolnej ręki, zostanie przekazana w całości do masy likwidacyjnej likwidowanego przedsiębiorstwa bankowego do podziału w ramach planu kolejności zaspokojenia wierzytelności (ust. 2). Wierzyciele hipoteczni będą zaspokojeni z funduszów likwidowanego przedsiębiorstwa bankowego w kolejności, przewidzianej w art. 25, chociażby wierzytelności swoich nie zgłosili na listę wierzytelności (ust. 3). Dokonane przez sąd przysądzenie własności lub akt kupna-sprzedaży, sporządzony na podstawie udzielonego przez Ministra Finansów zezwolenia na sprzedaż nieruchomości z wolnej ręki - stanowi podstawę do wykreślenia hipotek i ciężarów realnych z księgi wieczystej sprzedanej nieruchomości (ust. 4). W świetle art. 31 dekretu sprzedaż ruchomości i papierów wartościowych dokonana będzie przez likwidatora z licytacji publicznej bądź za zezwoleniem Naczelnego Likwidatora z wolnej ręki (ust. 1). Sprzedaż ruchomości i papierów wartościowych przez licytację publiczną odbywać się będzie według przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 stycznia 1935 r. wydanego w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu o trybie dokonywania licytacji publicznej ruchomości w postępowaniu upadłościowym (Dz. U. R. P. Nr 3, poz. 19) - (ust. 2). Zgodnie z art. 32 ust. 1 dekretu z nadwyżki pozostałej po pokryciu kosztów postępowania likwidacyjnego i po zaspokojeniu wierzycieli będą wypłacone właścicielom przedsiębiorstwa i akcjonariuszom udziały w wysokości nie przekraczającej ich wpłat na poczet kapitałów własnych w stosunku do ich wpłat. Stosownie do art. 68 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym sprawy należy załatwiać bez niepotrzebnej zwłoki i przy tym tak, aby nie cierpiał ani interes publiczny, ani uprawnione interesy osób prywatnych (ust.1). Sprawy, które nie wymagają zbierania przedwstępnych informacji, dochodzeń, opinii itp., winny być z reguły załatwiane niezwłocznie, o ile możności w formie ustnej i bezpośredniej, zarówno w stosunku do osób, które zgłaszają się w urzędzie, jako też przy sposobności wyjazdów służbowych poza siedzibą urzędu. Przy tym władza w miarę potrzeby ma utrwalać istotną część czynności urzędowej w protokóle lub w formie adnotacji na akcie (ust. 2). Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej i doręczać stronom odpowiednie pisma, jeżeli tego przepisy bądź wprost bądź pośrednio wymagają, albo jeżeli to wyraźnie leży w interesie strony (ust. 3). Załatwiając sprawę pisemnie należy to czynić z możliwym pośpiechem, w każdym razie tak aby sprawa została przez władzę administracji ogólnej w zakresie administracji spraw wewnętrznych zakończona najpóźniej w ciągu 3 miesięcy, a jeżeli sprawa ma być w myśl obowiązujących przepisów załatwiona po porozumieniu się z inną władzą, - najpóźniej w ciągu 5 miesięcy, o ile poszczególne przepisy nie ustalają terminów innych (ust. 4). Do wszystkich spraw, załatwianych przez inne władze i w innym zakresie, niż wymienione w ustępie powyższym, terminy 3 i 5 miesięcy przedłuża się do 6 miesięcy (ust. 5). Zgodnie z art. 4 ust. 3 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wszystkie organy władzy i administracji państwowej działają na podstawie przepisów prawa. W myśl art. 12 wspomnianej konstytucji Polska Rzeczpospolita Ludowa uznaje i ochrania na podstawie obowiązujących ustaw indywidualną własność i prawo dziedziczenia ziemi, budynków i innych środków produkcji należących do chłopów, rzemieślników i chałupników. Stosownie zaś do art. 33 omawianej konstytucji ministrowie kierują określonymi działami administracji państwowej. Zakres działania ministrów określają ustawy (ust.1). Ministrowie wydają na podstawie ustaw i w celu ich wykonania rozporządzenia i zarządzenia (ust. 2). Rada Ministrów może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie wydane przez ministra (ust. 3).