Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Jagielska (spr.) Sędzia NSA Małgorzata Korycińska Sędzia NSA Zbigniew Czarnik po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej M. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 28 listopada 2019 r., sygn. akt III SA/Gl 886/19 w sprawie ze skargi M. G. na czynność Burmistrza C. z dnia [...] lipca 2019 r., nr [...] w przedmiocie zwrotu opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach, 2. zasądza od Burmistrza C. na rzecz M. G. 560 (pięćset sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wyrokiem z dnia 28 listopada 2019 r. sygn. akt III SA/Gl 886/19 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę M. G. na czynność Burmistrza C. z dnia [...] lipca 2019 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.
Z uzasadnienia wyroku wynika, że za podstawę rozstrzygnięcia Sąd I instancji przyjął następujące ustalenia.
Decyzjami z dnia [...] maja 2017 r. Burmistrz C. udzielił przedsiębiorcy R. G., prowadzącej jednoosobowo działalność gospodarczą pod firmą "[...]" w C. zezwolenia na sprzedaż i podawanie: napojów alkoholowych do 4,5% zawartości alkoholu oraz piwa; napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 4,5% do 18% alkoholu oraz napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 18%.
W dniu [...] stycznia 2019 r. R. G. uiściła na rachunek gminy opłatę należną za cały rok 2019 za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.
Z kolei w dniu [...] marca 2019 r. R. G. złożyła oświadczenie o rezygnacji z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych z dniem 31 marca 2019 r., z powodu likwidacji i jednocześnie zrzekła się prawa do odwołania od decyzji organu.
Burmistrz C. w dniu [...] marca 2019 r., w związku ze złożonym oświadczeniem, wydał decyzję stwierdzającą wygaśnięcie z dniem 31 marca 2019 r. zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.
W dniu [...] kwietnia 2019 r. R. G. zmarła. Pismem z dnia 28 czerwca 2019 r. M. G. jako spadkobierca R. G. wniósł o zwrot nadpłaconych opłat za korzystanie z zezwoleń za okres od dnia 31 marca 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r.
Pismem z dnia [...] lipca 2019 r., organ poinformował skarżącego, że nie znajduje jednoznacznych podstaw prawnych umożliwiających dokonanie zwrotu uiszczonych opłat.
Wnioskodawca wezwał następnie Burmistrza C. do usunięcia naruszenia prawa, jednak pismem z dnia [...] sierpnia 2019 r. organ podtrzymał dotychczas wyrażone stanowisko w sprawie.
W związku z powyższym M. G. złożył na czynność Burmistrza C. z dnia [...] lipca 2019 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, który wyrokiem z dnia 28 listopada 2019 r. oddalił skargę na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.; powoływanej dalej jako p.p.s.a.).
W uzasadnieniu Sąd I instancji nie zgodził się ze stanowiskiem organu co do braku podstaw prawnych umożliwiających dokonanie zwrotu uiszczonych opłat przez beneficjenta zezwoleń. Wniesienie przez przedsiębiorcę opłaty obejmującej również okres przypadający po utracie ważności zezwolenia skutkuje bowiem po stronie organu powstaniem obowiązku zwrotu przedsiębiorcy poprzez czynność materialno-techniczną kwoty stanowiącej opłatę nienależną. Tym samym po stronie przedsiębiorcy powstaje wynikające z mocy prawa uprawnienie do zwrotu opłaty nienależnej.
Sąd I instancji zauważył jednak, że zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych jest ściśle związane z podmiotem, który otrzymał zezwolenie. Wynika z decyzji administracyjnej i nie podlega obrotowi, a w ocenie Sądu I instancji nie podlega również dziedziczeniu. Zgodnie bowiem z art. 922 § 2 k.c. nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Niewątpliwie prawa i obowiązki wynikające z wydanych R. G. decyzji administracyjnych zezwalających na sprzedaż alkoholu były ściśle związane z jej osobą, natomiast uiszczone opłaty mają charakter publicznoprawny. Tymczasem do spadku, co do zasady nie należą prawa i obowiązki majątkowe o charakterze publicznoprawnym regulowane przepisami innych niż prawo cywilne działów prawa, w szczególności prawa administracyjnego czy podatkowego (wyjątkiem jest jednak np. prawo podatnika do zwrotu nadpłaty podatku), nawet jeśli przepisy te posługują się konstrukcjami prawa spadkowego (np. pojęciem spadkobiercy). Sąd I instancji powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2004 r., sygn. akt IV CK 215/03, w którym SN stwierdził, że spadek stanowi ogół cywilnych majątkowych praw i obowiązków zmarłego. Do spadku nie należą natomiast majątkowe prawa i obowiązki wynikające z przepisów należących do innych działów prawa (prawa administracyjnego, prawa finansowego).