Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Andrzej Gliniecki Sędziowie sędzia NSA Wojciech Chróścielewski /spr./ sędzia NSA Teresa Kobylecka Protokolant Marcin Sikorski po rozpoznaniu w dniu 24 października 2008 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Burmistrza Ł. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 marca 2008 r., sygn. akt II SA/Wa 2097/07 w sprawie ze skargi Burmistrza Ł. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody M. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie rozstrzygnięcia nadzorczego stwierdzającego nieważność uchwały w sprawie wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum lokalnego uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 28 marca 2008 r., II SA/Wa 2097/07 oddalił skargę Miasta i Gminy Ł. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody M. z dnia [...]., nr [...]w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały w sprawie wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum lokalnego.
Wyrok został wydany w następujących okolicznościach sprawy. Swym rozstrzygnięciem nadzorczym Wojewoda na podstawie art. 91 ust. 1 w zw. z art. 86 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) stwierdził nieważność uchwały nr [...] Rady Miejskiej w Ł. z dnia [...]. o odrzuceniu wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum, którego przedmiotem miało być ustalenie przebiegu nowych dróg oraz przebudowa dróg już istniejących na terenie Gminy Ł.. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia stwierdzono, iż przed podjęciem uchwały Rada Gminy powołała Komisję w celu zbadania czy wniosek mieszkańców odpowiada przepisom ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz.U. nr 88, poz. 985 ze zm.). Komisja uznała, iż wniosek należy odrzucić na podstawie art. 2 ust. 1 tej ustawy, bowiem sprawy nim objęte (przebieg dróg nie mających charakteru dróg gminnych) nie należą do właściwości Gminy Ł..
Zdaniem Wojewody uchwała Rady Gminy była sprzeczna z art. 2 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym oraz art. 2 i 170 Konstytucji RP. Przedmiotem referendum mogą być jego zdaniem wszystkie sprawy o charakterze merytorycznym dotyczące danej wspólnoty samorządowej.
W skardze do Sądu Gmina Ł. wniosła o uchylenie rozstrzygnięcia nadzorczego zarzucając mu błędną wykładnię art. 2 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym. Powołała się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 lutego 2003 r., K 30/02, OTK-A 2003, nr 2, poz. 16, który Wojewoda niewłaściwie zinterpretował. "Istotne sprawy", których może dotyczyć referendum, to takie, które decydują o tożsamości, bycie, istnieniu wspólnoty samorządowej, a sprawy objęte wnioskiem do takich nie należą. Organ nadzoru nie odniósł się do uzasadnień stanowiska Komisji i uchwały a także tego, iż treść pytań była niezgodna z art. 2 ust. 2 ustawy, oraz faktu, że Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad nie występowała do Burmistrza Ł. o opinię w sprawie przebiegu drogi S-7, a wiec referendum było bezprzedmiotowe,
Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu swego wyroku powołał się na wspomniany wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał zróżnicował w nim referenda na stanowiące i konsultacyjne. Pierwsze zastępuje rozstrzygnięcie organu gminy, drugie stanowi dla tego organu wskazówkę, co do stanowiska, jakie gmina powinna wyrazić wobec innych organów władz publicznych. Sąd uznał, iż nie ma znaczenia fakt, czy Burmistrz został już wezwany przez zarządcę drogi do wyrażenia opinii w sprawie przebiegu dróg. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz.U. nr 80. poz. 721 ze zm.) zarządca drogi przed złożeniem wniosku o ustalenie lokalizacji drogi o taką opinie będzie musiał wystąpić. Jeżeli wniosek o przeprowadzenie referendum zawiera braki formalne to na podstawie art 16 ust. 4 ustawy o referendum lokalnym istnieje możliwość żądania uzupełnienia wniosku, z której rada nie skorzystała. Przebieg dróg z całą pewnością należy do kategorii spraw istotnych dla gminy. Organ nadzoru ustosunkował się też do argumentów zawartych w uzasadnieniu opinii sporządzonej przez powołaną komisje, w oparciu, o którą Rada Gminy wydała zakwestionowaną uchwałę.