Dnia 25 października 2013 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Bożena Popowska sędzia del. WSA Grzegorz Czerwiński /spr./ sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Protokolant starszy asystent Andrzej Nędzarek po rozpoznaniu w dniu 25 października 2013 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 25 stycznia 2012 r., sygn. akt II SA/Łd 1017/11 w sprawie ze skargi K. K. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] lipca 2011 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę, 2. odstępuje od zasądzenia kosztów postępowania kasacyjnego.
Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2012 roku, sygn. akt II SA/Łd 1017/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi po rozpoznaniu skargi K. K. uchylił decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] lipca 2011 roku, nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego.
Powyższy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.
Decyzją z dnia [...] czerwca 2011 r. nr [...] Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na podstawie art. 2 pkt 2 i art. 4 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz. U. nr 87, poz. 395 ze zm.) odmówił K. K. przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego z tytułu deportacji do pracy przymusowej.
Uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie organ podniósł, że decyzją z dnia [...] lutego 2010 r. utrzymaną następnie w mocy decyzją z dnia [...] czerwca 2010 r. Kierownik Urzędu odmówił wnioskodawczyni przyznania świadczenia pieniężnego określonego we wspomnianej wyżej ustawie. Wskazane decyzje, na skutek uwzględnienia skargi K. K., zostały uchylone a sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia organowi na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 18 stycznia 2011 r. sygn. akt II SA/Łd 857/10.
Po ponownej analizie sprawy organ stwierdził, że brak jest podstaw do uznania, że strona została deportowana (wywieziona) do pracy przymusowej w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym (...), w brzmieniu nadanym po jego nowelizacji, uwzględniającej wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 grudnia 2009 r. sygn. akt K 49/07 (Dz. U. z 23 grudnia 2009 r. nr 220, poz. 1634). Niezbędnym warunkiem uzyskania prawa do świadczenia pieniężnego, określonego w ustawie jest udowodnienie wykonywania pracy przymusowej, połączonej z deportacją (wywiezieniem). Jednak przepisy ustawy nie przewidują świadczeń dla wszystkich poszkodowanych przez pracę przymusową na rzecz III Rzeszy, lecz zawężają krąg podmiotów do osób, wobec których okupant stosował represje pracy niewolniczej w zaostrzonej formie (deportacja) w stosunku do obowiązującego powszechnie obowiązku pracy. W wyroku Trybunału Konstytucyjnego zakwestionowane zostało jedynie rozgraniczenie między osobami deportowanymi poza terytorium II RP, a osobami deportowanymi w granicach Państwa Polskiego sprzed wojny. Trybunał zaakcentował jednak wyraźnie, że pozostałe kryteria, dotyczące deportacji pozostają bez zmian. Ustawa nie daje przesłanek do uwzględniania innych okoliczności, w jakich praca była wykonywana, takich jak młodociany wiek zatrudnionego, warunki pracy, złe/dobre traktowanie przez pracodawcę itp. Zdaniem organu, wykonywanie przez wnioskodawczynię pracy przymusowej w okolicy stałego miejsca zamieszkania, nawet jeśli wiązało się z opuszczeniem domu rodzinnego i zamieszkaniem u pracodawcy, co było częste w stosunkach wiejskich i wiązało się ze specyfiką pracy w gospodarstwie rolnym, nie może być uznane za deportację (wywiezienie) do pracy przymusowej. Praca była wykonywana w bliskiej odległości od stałego miejsca zamieszkania, wśród otoczenia znanego stronie pod względem kulturowym i geograficznym, z możliwością kontaktu z rodziną.