Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Stahl (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Jerzy Bujko Sędzia del. WSA Wanda Zielińska-Baran Protokolant Anna Jusińska po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2013 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt IV SA/Po 396/11 w sprawie ze skargi K. P. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] lutego 2011 r. Nr [...] w przedmiocie świadczenia pieniężnego tytułu pracy przymusowej oddala skargę kasacyjną
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt IV SA/Po 396/11 po rozpoznaniu sprawy ze skargi K. P. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] lutego 2011 r., nr [...] w przedmiocie świadczenia pieniężnego z tytułu pracy przymusowej w punkcie 1. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję tego organu z dnia [...] stycznia 2011 r., nr [...], w punkcie 2. zasądził od Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie na rzecz skarżącego kwotę 100 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych.
W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że decyzją z dnia [...] stycznia 2011 r. Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych działając na podstawie art. 2 pkt 2 i art. 4 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz..U. Nr 87, poz. 395 ze zm. - dalej ustawa), po rozpatrzeniu wniosku K. P. o przyznanie świadczenia pieniężnego, odmówił wnioskodawcy przyznania uprawnień z wnioskowanego tytułu. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia, organ wyjaśnił, iż represją w rozumieniu ustawy jest deportacja (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy. Kierownik Urzędu mając na względzie fakt, że K. P. urodził się w dniu [...] 1944 r., a Biała Podlaska, w okolicy której strona urodziła się została wyzwolona w dniu 26 lipca 1944 r., stwierdził, iż strona nie dopełniła określonego przepisami warunku deportacji do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy.
K. P. nie zgadzając się z ww. decyzją wystąpił z wnioskiem o ponowne rozpoznanie sprawy wskazując, iż końcowym okresem doznanych represji przez osoby deportowane jest dzień 8 maja 1945 r., czyli zakończenie wojny, a nie jak przyjął organ data wyzwolenia terenów na których przebywała rodzina deportowana.
Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych po rozpoznaniu powyższego wniosku decyzją z dnia [...] lutego 2011 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż w myśl art. 2 pkt 2 lit. "a" ustawy represją w jest deportacja (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy z terytorium państwa polskiego, w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r., na terytorium III Rzeszy i terenów przez nią okupowanych w okresie wojny w latach 1939-1945. Według art. 1 ust. 1 ustawy świadczenie wiąże się z okresem, w którym określone osoby podlegały represjom, a według art. 3 ust. 1 świadczenie przysługuje na każdy pełny miesiąc trwania pracy, o której mowa w art. 2 ustawy. Przy łącznym uwzględnieniu tych unormowań nie powinno więc zdaniem organu ulegać wątpliwości, że w przypadku pracy przymusowej nakazanej przez władze III Rzeszy (bo o taki przypadek chodzi w niniejszej sprawie) okres represji to czas spędzony przez daną osobę w warunkach określonych w art. 2 ustawy. Istotną okolicznością jest przy tym pozostawanie przez nią na takich warunkach w dyspozycji władz III Rzeszy. Ustanie tej dyspozycyjności jest równoznaczne z końcem represji w rozumieniu omawianej ustawy. Organ wskazał również, iż na gruncie ustawy o świadczeniu pieniężnym okoliczność faktycznej możliwości powrotu do kraju z deportacji jest bez znaczenia prawnego. Świadczenie to nie przysługuje bowiem za przymusowe pozostawanie poza terytorium Polski, lecz za okres represji, o jakiej mowa w tej ustawie. Pojęcie represji zawiera w sobie dwustronny element podmiotowy. Z jednej strony występuje osoba jej poddana, a z drugiej - podmiot represjonujący. Jeżeli zatem do czasu wyzwolenia danego terenu omawiana represja pochodziła od władz III Rzeszy, to ustała ona z tą chwilą. Skoro zaś represja mogła pochodzić tylko od władz III Rzeszy, to pobyt represjonowanego po wyzwoleniu danego terenu nie jest objęty hipotezą art. 2 cyt. ustawy. W związku z powyższym, organ administracji przyjmując datę 26.07.1944 r. (data wyzwolenia Białej Podlaskiej), za datę wyzwolenia okolic w której przebywał K. P. uznał, że skarżący nie spełnił ustawowego wymogu co najmniej 6 miesięcznej deportacji.