Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Eugeniusz Mzyk, Sędziowie NSA Barbara Gorczycka - Muszyńska (spr.), Zygmunt Niewiadomski, Protokolant Anna Wieczorek, po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2006 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej T. i F. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 października 2004r., sygn. akt I SA/803/03 w sprawie ze skargi T. i F. K. na decyzję Ministra Kultury z dnia [...] grudnia 2002r., nr [...] w przedmiocie nakazania przywrócenia zabytku i jego otoczenia do poprzedniego stanu oddala skargę kasacyjną
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 13 października 2004 r. oddalił skargę T. i F. K. na decyzję Ministra Kultury z dnia [...] grudnia 2002 r. utrzymującą w mocy decyzję Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] września 2002 r. wydaną podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (tekst jedn. Dz. z 1999 r. Nr 98, poz. 1150 ze zmianami) nakazującą T. i F. K. rozebranie ogrodzenia trwałego działki Nr [...] w P., wzniesionego w stumetrowym pasie ochrony konserwatorskiej wału międzyfortecznego okalającego forty wpisane do rejestru zabytków.
W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że okoliczności sprawy są bezsporne, a zaskarżonej decyzji nie można zarzucić dowolności. Decyzja ta znajduje pełne oparcie w przepisie art. 28 ust. 1 pkt 2 pow. ustawy. Ogrodzenie wykonano samowolnie, w sposób, który spowodował zniszczenie obwałowania drogi fortecznej poprzez usytuowanie na niej podmurówki betonowej, trwałych betonowych słupów i drewnianych przęseł.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wnieśli T. i F. K., reprezentowani przez adwokata, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.
Jako podstawy kasacji wskazano naruszenie art. 27 i 28 ustawy o ochronie dóbr kultury przez błędne ich zastosowanie kwalifikujące działania skarżących jako naruszające substancję zabytku wówczas, gdy ogrodzenie wykonane zostało na terenie przylegającym do zabytku i w żadnej mierze nie ingerowało w jego wygląd i substancję , a nadto jest zgodne z postanowieniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] marca 2001 r., w którym wskazano, że ogrodzenie nie może być wyższe niż 1,5 m, ma być ażurowe, harmonizujące z projektowana zabudowę w zakresie formy i materiałów. Zarzucono także naruszenie art. 21 i 64 Konstytucji RP. Zdaniem autora skargi - tak daleko posunięta ingerencja w prawo własności jest sprzeczna z zasadami Konstytucji, wyrażonymi w tych artykułach. Decyzja narusza także zasadę równego traktowania obywateli wyrażoną w art. 32 Konstytucji. Zdaniem autora skargi inni właściciele okolicznych działek położonych w obrębie fortów również wznieśli ogrodzenia i konserwator zabytków nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń. Zarzucając naruszenie przepisów postępowania autor skargi wskazał przepis art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270). Zdaniem autora skargi naruszenie tego przepisu polegało na nieuwzględnieniu przez sąd wniosku skarżących dotyczącego przeprowadzenia dowodu z dokumentacji fotograficznej, przedłożonej sądowi, która, w ocenie skarżących była niezbędna dla wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy jak i zbadania, czy nie nastąpiło naruszenie konstytucyjnej zasady równości stron.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.
W sprawie niesporne jest, że część nieruchomości należącej do skarżących (działka Nr ...) znajduje się w przedpolu XIX-wiecznego założenia fortecznego, które decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] października 1968 r. wpisane zostało do rejestru zabytków. Zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie dóbr kultury ochronie prawnej przewidzianej w przepisach tej ustawy podlegają dobra kultury, zwane w ustawie "zabytkami" wpisane do rejestru zabytków. Przepis art. 27 ust. 1 pow. ustawy wprowadza zakaz m.in. zabudowywania, rozkopywania i dokonywania wszelkich innych zmian w zabytku - bez zezwolenia właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków. Ogrodzenie, którego dotyczy decyzja zaskarżona do sądu I instancji zostało wzniesione na tej części nieruchomości skarżących, która stanowi zabytek w rozumieniu pow. ustawy. Wbrew zarzutom autora skargi kasacyjnej inwestorzy nie uzyskali zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków na wybudowanie ogrodzenia w tej części nieruchomości. Powołane w skardze kasacyjnej postanowienie z dnia [...] marca 2001 r. w sprawie uzgodnienia projektu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w związku z zamierzoną budową budynku mieszkalnego zawierało warunek, iż działkę Nr [...] w granicach strefy ochrony konserwatorskiej należy zagospodarować zielenią niską, która nie powinna tworzyć dużych zwartych skupisk. Warunek dotyczący wysokości ogrodzenia nie odnosił się więc do tej części nieruchomości i w żadnym razie nie może być traktowany jako zezwolenie na wykonanie ogrodzenia na objętej ochroną konserwatorską części nieruchomości. Niezasadny jest zarzut, że sąd I instancji naruszył konstytucyjną zasadę ochrony własności wyrażoną w art. 21 i 64 Konstytucji RP. Własność nieruchomości nie jest prawem nieograniczonym. Zgodnie z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP oraz art. 140 Kc granice władztwa nad gruntem przysługującego właścicielowi wyznaczają przepisy prawa (obowiązujących ustaw), zasady współżycia społecznego oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie własności. W tak oznaczonych granicach właściciel, z wyłączeniem innych osób, może korzystać z gruntu, rozporządzać nim, a także dokonywać jego zabudowy. Granice władztwa nad gruntem w zakresie wykorzystania gruntu pod zabudowę zakreślają m.in. przepisy pow. ustawy o ochronie dóbr kultury, w tym przede wszystkim powołany wyżej przepis art. 27 tej ustawy.