Skarga kasacyjna na uchwałę Rady Powiatu Ś. w przedmiocie zatwierdzenia zmian w statucie Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Ś.
Tezy

1. Przepisy art. 6 i art. 38 ust. 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej /Dz.U. nr 91 poz. 408 ze zm./, wbrew twierdzeniom Rady Powiatu, nie dają podstaw prawnych do pobierania - w drodze umów cywilnych - opłat od osób ubezpieczonych, za świadczenia finansowane ze środków publicznych.

2. Jeśli od uiszczenia opłat wynikających z umowy cywilnoprawnej zależy przyśpieszenie udzielenia świadczenia zdrowotnego osobom ubezpieczonym, świadczenia objętego ubezpieczeniem zdrowotnym, to zasada równego dostępu do świadczeń zostaje naruszona.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2006 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Rady Powiatu Ś. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 2 marca 2005 r. III SA/Wr 553/04 w sprawie ze skargi Wojewody D. na uchwałę Rady Powiatu Ś. z dnia 17 czerwca 2004 r. (...) w przedmiocie zatwierdzenia zmian w statucie Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Ś. - oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie strona 1/5

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 2 marca 2005 r. /III SA/Wr 553/04/ po rozpoznaniu sprawy ze skargi Wojewody D. na uchwałę rady Powiatu Ś. z dnia 17 czerwca 2004 r. (...) w przedmiocie zatwierdzenia zmian w statucie Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Ś. - stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały i stwierdził, że zaskarżona uchwała nie może być wykonana. W uzasadnieniu wyjaśniono, że Wojewoda D. domagał się stwierdzenia nieważności przedmiotowej uchwały z powodu naruszenia art. 7 i art. 68 Konstytucji RP, art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej /Dz.U. nr 91 poz. 408 ze zm., dalej: ustawa o zakładach opieki zdrowotnej/ oraz art. 2, art. 10 ust. 2 i art. 47 ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia /Dz.U. nr 45 poz. 391 ze zm./. W toku postępowania nadzorczego Wojewoda ustalił, że mocą par. 1 pkt 1 powyższej uchwały wprowadzono możliwość udzielania świadczeń zdrowotnych na podstawie dobrowolnych deklaracji pacjentów na zasadach określonych w Regulaminie Porządkowym SP ZOZ w Ś. Zgodnie z uzasadnieniem uchwały i projektem tzw. instrukcji w sprawie umieszczania pacjenta w "Księdze oczekujących na przyjęcie do szpitala" oraz o dobrowolnych płatnych świadczeniach medycznych-pacjent po zgłoszeniu się do oddziału szpitalnego będzie mógł skorzystać z odpłatnego świadczenia poza kolejnością, jeżeli zostaną spełnione następujące warunki:

- pacjent zawrze ze szpitalem dobrowolną umowę w sprawie wykonania odpłatnego świadczenia zdrowotnego,

- pacjent złoży oświadczenie, że nie będzie zgłaszał roszczeń wobec SP ZOZ oraz NFOZ,

- pacjent przed zabiegiem lub wykonaniem badania wpłaci na kwitariusz SP ZOZ należną kwotę za wykonaną usługę zgodnie z cennikiem usług medycznych SP ZOZ.

Wprowadzenie takich warunków narusza art. 68 ust. 2 Konstytucji RP, mocą którego warunki i zakres świadczeń opieki zdrowotnej określa się w ustawie, gwarantuje się obywatelom - na równych zasadach - dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej, która ma być finansowana ze środków publicznych. Pojęcie pacjenta nie zostało zdefiniowane przez polskie prawo ale z powołanego artykułu Konstytucji i rozdziału 1a ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, zatytułowanego "prawa pacjenta" można ustalić jego treść. Pacjentem jest każdy uprawniony do ochrony zdrowia, niezależnie od tytułu prawnego jaki uprawnia go do świadczeń. Pacjentem jest także ubezpieczony, który korzystać może ze świadczeń zdrowotnych. Wprowadzenie odpłatności za świadczenia zdrowotne na podstawie dobrowolnych deklaracji pacjentów obejmuje swoim zakresem wprowadzenie odpłatności od ubezpieczonych, co godzi w istotę ubezpieczenia zdrowotnego i narusza art. 64 Konstytucji, art. 33 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej a także art. 2 i art. 47 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w NFZ. W skardze organ nadzoru powołał się także na zakres regulacji zawartej w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, określającej m.in. jakim podmiotom i na jakich warunkach publiczny zakład opieki zdrowotnej udziela świadczeń zdrowotnych. Ubezpieczeni są uprawnieni do świadczeń finansowanych ze środków publicznych. Opłaty mogą być pobierane ale od innych osób niż osoby ubezpieczone. Granice, zakres i warunki ubezpieczenia zdrowotnego określa ustawa o ubezpieczeniu zdrowotnym z Narodowego Funduszu Zdrowia. Ubezpieczenie jest swoistym trójstronnym stosunkiem prawnym łączącym ubezpieczonego, NFZ i świadczeniodawcę. W ramach tego stosunku ubezpieczony opłaca składkę a w zamian korzysta ze świadczenia wzajemnego. Ten stosunek ma charakter zobowiązania pozaumownego. Zaskarżona uchwała narusza art. 2 i art. 10 ust. 2 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w NFZ, uzależniając uzyskanie przez ubezpieczonego świadczeń zdrowotnych od uiszczenia opłaty w sytuacji, gdy świadczenia zdrowotne w ramach ubezpieczenia zdrowotnego są bezpłatne, co wynika a contrario z art. 47 tej ustawy. Katalog świadczeń odpłatnych ma charakter zamknięty a wszystkie inne świadczenia są bezpłatne. Ustawodawca dopuścił odpłatność za określone rodzaje świadczeń ponadstandardowych a zaskarżona uchwała Rady Powiatu wprowadziła inne kryterium, wprowadzając wyjątki od zasady bezpłatności inne od określonych ustawowo. Ponadto w istocie przedmiotem opłat w istocie nie są świadczenia ale szybkość ich uzyskania: pacjent staje przed wyborem - albo zgodzi się na wpisanie do księgi oczekujących na bezpłatne świadczenie, albo zgodzi się na odpłatność i otrzyma świadczenie zdrowotne bez oczekiwania. Takie kryterium w ustawie o NFZ nie występuje a wskazana regulacja narusza art. 7 Konstytucji i art. 68 ust. 2 statuujący zasadę równego dostępu obywateli do świadczeń zdrowotnych, niezależnie od sytuacji materialnej. W myśl zaskarżonej uchwały pacjent może wybrać między oczekiwaniem na bezpłatne świadczenie a odpłatnym, ale niezwłocznym świadczeniem. Oznacza to faktyczne uzależnienie dostępu do świadczeń od sytuacji materialnej pacjenta. Zgodnie z par. 1 pkt 2 uchwały krąg podmiotów od których SP ZOZ w Ś. może uzyskiwać środki w ramach odpłatnych świadczeń udzielanych na podstawie zawartego kontraktu rozszerzono o osoby fizyczne na zasadach określonych w Regulaminie Porządkowym SP ZOZ, a tymi osobami są pacjenci o których mowa w par. 1 pkt 1 uchwały to stwierdzenie nieważności musi objąć także ten przepis.

Strona 1/5