1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ nie przewiduje żadnych form wynagradzania sołtysów ze środków budżetowych.
2. Uprawnienie sołtysów do otrzymywania stałego wynagrodzenia ze środków budżetowych gminy musi wynikać z wyraźnie sformułowanych przepisów kwestie te normujących; podstawy takiej nie mogą stanowić ogólne i kompetencyjne przepisy art. 35 i 40 ust. 2 pkt 1 powyższej ustawy.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił na podstawie art. 207 par. 5 Kpa skargę Rady Gminy w I. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody (...) z dnia 10 października 1994 r. w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały Rady Gminy ustalającej wynagrodzenie sołtysów ze środków budżetowych.
Rada Gminy w I. uchwałą z dnia 27 września 1994 r. nr VI/29/94 wprowadziła zmianę uchwały nr V/25/90 z dnia 28 września 1990 r. o statucie sołectwa: m.in. w par. 17, po ust. 4, dodano ust. 4a o następującej treści:
"Pełnienie funkcji sołtysa jest odpłatne. Za wykonywaną pracę sołtys otrzymuje wynagrodzenie:
1/ stałe - w wysokości ustalonej przez Zarząd Gminy, płatne ze środków budżetowych,
2/ prowizję - za inkaso podatków i opłat, której wysokość uchwala Rada Gminy, płatną ze środków budżetowych."
Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 10 października 1994 r. nr OP.III.0139-109/94 Wojewoda (...), powołując się na art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./, stwierdził nieważność powyższej uchwały w części dotyczącej przyznania sołtysom stałego wynagrodzenia płatnego ze środków budżetowych. W uzasadnieniu stwierdził, że sołtys nie jest pracownikiem samorządowym, pełni swoją funkcję społecznie, a wynagrodzenie może otrzymywać tylko w przypadkach przewidzianych w prawie.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Rada Gminy I. zarzuciła powyższemu rozstrzygnięciu nadzorczemu naruszenie prawa, w szczególności art. 2 ust. 1, art. 35 i 36 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./, i wniosła o jego uchylenie. W uzasadnieniu skargi stwierdzono, że sołtysi wielokrotnie zapraszani są na sesje rady gminy, za co otrzymują jedynie zwrot kosztów przejazdu, sami natomiast muszą ponosić koszty związane z wynajęciem do robót rolniczych robotnika najemnego. W związku z tym uczestnictwo sołtysów na posiedzeniach rady spadało. Uchwałą z dnia 18 lipca 1994 r. wprowadzono dla sołtysów ryczałt za udział w sesjach rady, jednakże uchwała ta została uznana za nieważną rozstrzygnięciem nadzorczym Wojewody (...) z dnia 8 sierpnia 1994 r. Rozstrzygnięcia tego nie zaskarżono. Uczestnictwo sołtysów w sesjach nadal spadało. Dlatego też, wzorując się na rozwiązaniu gminy N.D., podjęto uchwałę o przyznaniu sołtysom wynagrodzenia ze środków budżetowych. W konkluzji skargi stwierdzono, że Wojewoda naruszył nie tylko prawo, ale także zasadę samodzielności gminy.
W odpowiedzi na skargę Wojewoda, wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Wspólnoty samorządowe, jakimi są gminy, działają w ramach państwa i chociaż są odrębnymi układami kompetencyjnymi, to stanowią określone części składowe mechanizmu państwowego. Dlatego też samorząd terytorialny działa w ramach powszechnie obowiązującego prawa, a przepisy w prawie tym zawarte określają uprawnienia i obowiązki jego władz oraz sprawowany nad nim nadzór państwowy.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ sołtys jest organem wykonawczym sołectwa, a jego działalność wspiera rada sołectwa. Swoje funkcje sołtys pełni społecznie. Ustawa o samorządzie terytorialnym nie przewiduje w związku z tym żadnych form wynagradzania sołtysów ze środków budżetowych.
Inne przepisy prawne, nakładające na sołtysów różne obowiązki, mogą określać, jakie wynagrodzenie należy się im za ich wykonanie /np. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 1 sierpnia 1990 r. w sprawie miejsca pochodzenia zwierząt - Dz.U. nr 56 poz. 333 ze zm./. Dla przykładu można wymienić uprawnienia radnych, a także członków komisji spoza rady, do otrzymywania diet oraz zwrotu kosztów podróży /art. 25 ust. 4 i 5 ustawy o samorządzie terytorialnym/. Takiego unormowania jednak w stosunku do sołtysów /chyba że są członkami rady lub komisji/ cytowana ustawa o samorządzie terytorialnym nie przewiduje.
Uprawnienie do otrzymywania stałego wynagrodzenia ze środków budżetowych gminy musi wynikać z wyraźnie sformułowanych przepisów kwestię tę normujących. Podstawy takiej nie mogą stanowić ogólne i kompetencyjne, powołane w uchwale Rady Gminy z dnia 27 września 1994 r., przepisy art. 35 i 40 ust. 2 pkt 1 ustawy o samorządzie terytorialnym.
Tak więc przyznanie sołtysom stałego wynagrodzenia ze środków budżetowych było pozbawione podstawy prawnej, co stwarzało konieczność stwierdzenia nieważności uchwały na podstawie powołanego przepisu art. 91 ust. 1 tej ustawy w związku z art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa.
Skarga nie zawiera żadnych zarzutów natury prawnej, a przytoczone w jej uzasadnieniu argumenty mogą stanowić jedynie podstawę do rozważań de lege ferenda.
Mając powyższe na względzie, Sąd oddalił skargę na podstawie art. 207 par. 5 Kpa.