Organem właściwym do powołania komisji do spraw przeciwdziałania alkoholizmowi i dokonywania zmian w jej składzie /art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - Dz.U. nr 35 poz. 230 ze zm. w związku z art. 1 pkt 22 lit. "a" ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz.U. nr 34 poz. 198 ze zm./ jest rada gminy.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Rady Gminy w Sz. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody (...) z dnia 12 sierpnia 1993 r. w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy o zmianach w składzie komisji do spraw przeciwdziałania alkoholizmowi i na podstawie art. 216 a par. 1 w związku z art. 207 par. 2 pkt 1 Kpa uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze.
Uchwałą z dnia 26 lipca 1993 r., podjętą na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz.U. nr 35 poz. 230 ze zm./ oraz par. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 7 maja 1983 r. w sprawie trybu powoływania, składu i szczegółowego zakresu działania komisji do spraw przeciwdziałania alkoholizmowi /Dz.U. nr 25 poz. 107/, Rada Gminy w Sz. dokonała zmian w składzie Komisji do Spraw Przeciwdziałania Alkoholizmowi.
Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 12 sierpnia 1993 r. Wojewoda (...), powołując się na art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./, orzekł o nieważności tej uchwały. Zdaniem Wojewody, Rada Gminy nie mogła dokonać zmian w składzie komisji, ponieważ stosownie do par. 1 ust. 1 pkt 2 wymienionego rozporządzenia z dnia 7 maja 1983 r. i art. 1 pkt 22 lit. "a" ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. nr 34 poz. 198 ze zm./ jest to sfera uprawnień wójta.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego, wniesionej z upoważnienia Rady Gminy przez jej przewodniczącego, zarzucono Wojewodzie błędną interpretację powyższych przepisów wskutek przyjęcia założenia, że uprawnienia naczelnika gminy odpowiadają w każdej sprawie uprawnieniom wójta w strukturze samorządu terytorialnego. Ponadto w skardze zwrócono uwagę na brak jakiejkolwiek ingerencji Wojewody, gdy Rada Gminy uchwałą z dnia 16 grudnia 1991 r. powołała tę komisję, co dodatkowo przemawia za legalnością uchwały ograniczającej się do wprowadzenia zmian w składzie komisji. Z powyższych względów przewodniczący Rady Gminy wniósł o uchylenie rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody.
Odpowiadając na skargę, Wojewoda posłużył się argumentacją przedstawioną w rozstrzygnięciu.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Artykuł 43 ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. nr 34 poz. 198 ze zm./ stanowi, że "Zadania i kompetencje rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej, określone w niniejszej ustawie jako zadania i kompetencje gminy, przechodzą odpowiednio na rady, zarządy gmin lub wójtów albo burmistrzów /prezydentów miast/". Nie chodzi więc tu o proste, mechaniczne niejako przemieszczenie uprawnień dotychczasowych organów kolegialnych rad narodowych na obecne rady i zarządy gmin, a uprawnień terenowych organów administracji państwowej - na wójtów lub burmistrzów /prezydentów miast/. Jest to przejście odpowiednie, uwzględniające ustrojowe i kompetencyjne różnice między poprzednim systemem organów władzy i administracji a obecnym systemem samorządu terytorialnego. W obowiązującym teraz modelu władz gminy, określonym w rozdziale trzecim ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./, podstawowa rola przypada radzie gminy /art. 18 ust. 1/, jej zarząd wykonuje czynności organizatorskie w zakresie ustalonym w art. 30, natomiast wójt lub burmistrz /prezydent miasta/ mają samodzielne uprawnienia tylko do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej. Powoływanie komisji w żadnym razie nie należy do tego rodzaju sfery decyzyjnej.
Ponadto w art. 1 pkt 22 lit. "a" cytowanej ustawy z dnia 17 maja 1990 r. powoływanie komisji do spraw przeciwdziałania alkoholizmowi zaliczono do zadań własnych gminy, a po kolejnej nowelizacji, dokonanej ustawą z dnia 17 kwietnia 1993 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz. . U. Nr 40 poz. 184/, wyraźnemu poszerzeniu uległy uprawnienia i obowiązki rady gminy w zakresie kształtowania na jej terenie sprzedaży napojów alkoholowych i prowadzenia działalności zapobiegającej społecznym skutkom nadmiernej ich konsumpcji. Relatywnie wzrosła również rola komisji jako społecznej organizacji ściśle współpracującej z radą gminy przy uchwalaniu gminnego programu profilaktyki i rozwiązywaniu problemów alkoholowych oraz ustalaniu liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych i określaniu zasad ich usytuowania na terenie gminy /art. 12 cyt. ustawy z 26 października 1982 r./.
W świetle ukazanych przekształceń ustrojowych i kompetencyjnych należy przyjąć, że organem właściwym do powołania komisji do spraw przeciwdziałania alkoholizmowi i dokonywania zmian w jej składzie jest rada gminy. W tej sytuacji Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 216 a par. 1 w związku z art. 207 par. 2 pkt 1 Kpa orzekł jak w sentencji.