Z par. 1 pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1981 r. w sprawie rozciągnięcia przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych na niektóre rodzaje świadczeń pieniężnych oraz określenia właściwości organów podatkowych w zakresie umarzania zaległości podatkowych /Dz.U. nr 23 poz. 119/ wynika, że na składki na Fundusz Emerytalny Rolników zostały rozciągnięte wszystkie przepisy tej ustawy, a więc m.in. również jej art. 8, dotyczący zaniechania ustalania zobowiązań podatkowych /w całości lub w części/ i poboru podatków. Tym samym utraciło moc wyłączenie dotyczące tych składek, zawarte w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 1981 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 18 poz. 88/.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Dominika O. na decyzję Wojewody Białostockiego z dnia 14 stycznia 1983 r. w przedmiocie odmowy zwolnienia od opłacania oraz zaniechania ustalenia składki na Fundusz Emerytalny Rolników i na podstawie art. 207 par. 2 pkt 1 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję, a także, zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Wojewody Białostockiego kwotę złotych sześćset tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
W dniu 3 grudnia 1982 r. Dominik O. zwrócił się do Naczelnika Miasta i Gminy w K. o zwolnienie go z obowiązku płacenia składki na Fundusz Emerytalny Rolników oraz o umorzenie składek zaległych, powołując się na swą wyjątkowo trudną sytuację materialną oraz brak perspektyw na otrzymanie emerytury w przyszłości.
Naczelnik Miasta i Gminy w K. w dniu 13 grudnia 1982 r. wydał decyzję odmowną, którą Wojewoda Białostocki - po rozpoznaniu odwołania Dominika O. - utrzymał w mocy decyzją ostateczną z dnia 14 stycznia 1983 r. nr Fn.II-3252/c/238/82.
Od decyzji ostatecznej Dominik O. złożył skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, wnosząc o jej uchylenie i wskazując między innymi, że jest starym, niedołężnym człowiekiem, ma 76 lat, jest inwalidą I grupy o bezwładzie nóg, utrzymuje się z renty inwalidzkiej /z tytułu pracy poza rolnictwem/ ze "starego portfela" w najniższym wymiarze, która nie wystarcza mu na zapewnienie niezbędnych środków utrzymania. Mieszka wraz z 4-osobową rodziną w chlewiku przerobionym na mieszkanie o pow. 21 m2. Posiada gospodarstwo rolne 1,93 ha, z czego użytków rolnych zaledwie 0,47 ha /reszta to faktycznie nieużytki: lotne piaski, umiejscowione przez zarośnięty karłowaty jałowiec/.
Gospodarstwo to chciał przekazać w 1981 r. na rzecz następcy w zamian za emeryturę, ale mu odmówiono ze względu na to, że nie spełniał warunków sprzedaży produktów rolnych jednostkom gospodarki uspołecznionej na kwotę 15.000 zł rocznie. Gospodarstwo to jest deficytowe, produkty zeń uzyskane zużywa na utrzymanie własne i rodziny; płaci podatek gruntowy, ale chciałby być zwolniony przynajmniej od płacenia składek na Fundusz Emerytalny Rolników /chodzi mu również o umorzenie zaległości/ ze względu na swą wyjątkowo trudną sytuację materialną, jak i ze względu na to, że nie ma już szans na uzyskanie emerytury.
Wojewoda Białostocki wniósł o oddalenie skargi, ponieważ przepisy zawarte w ustawie z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin /Dz.U. nr 32 poz. 140/ oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1977 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin /Dz.U. nr 37 poz. 166/ nie przewidują tego rodzaju zwolnień od uiszczania składki, zaskarżona decyzja jest więc zgodna z przepisami prawa.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./ upoważnia organy podatkowe w art. 8 do zaniechania w całości lub w części ustalenia zobowiązań podatkowych i poboru podatków w stosunku do poszczególnych podatników, zwłaszcza gdy mogłoby to zagrozić egzystencji podatnika, a w art. 31 do umarzania w całości zaległości podatkowych lub odsetek za zwłokę w wypadkach gospodarczo lub społecznie uzasadnionych. Wprawdzie par. 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 1981 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 18 poz. 88/, które weszło w życie z dniem 25 lipca 1981 r., stanowi, że zaniechanie ustalenia zobowiązania podatkowego nie może dotyczyć składek na Fundusz Emerytalny Rolników, ale rozporządzenie to wydane było w czasie, gdy do składek takich nie miały zastosowania przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych. Dopiero więc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1981 r. w sprawie rozciągnięcia przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych na niektóre rodzaje świadczeń pieniężnych oraz określenia właściwości organów podatkowych w zakresie umarzania zaległości podatkowych /Dz.U. nr 23 poz. 119/, które weszło w życie z dniem 23 września 1981 r., rozciągnęło w par. 1 pkt 5 przepisy ustawy o zobowiązaniach podatkowych na składki na Fundusz Emerytalny Rolników, przy czym z brzmienia tego przepisu wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że na składki te rozciągnięte zostały wszystkie przepisy ustawy, bez żadnych ograniczeń, a między innymi i jej art. 8 dotyczący zaniechania ustalania zobowiązań podatkowych /w całości lub w części/ i poboru podatków. Tym samym zakres rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 1981 r. uległ zmianie polegającej na tym, że odnosi się ono również do tych składek, a zawarte w nim uprzednio w par. 5 ust. 2 wyłączenie takich składek utraciło moc z dniem wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1981 r., to jest z dniem 23 września 1981 r.