Sprawa ze skargi na decyzję Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (...) w przedmiocie zwrotu nieruchomości przejętej na cele reformy rolnej
Tezy

Fakt, że grunty przejęte na cele reformy rolnej położone były na obszarze wsi, nie przesądza o ich rolnym charakterze.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Pawła Cz. na decyzję Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (...) w przedmiocie zwrotu nieruchomości przejętej na cele reformy rolnej - uchylił decyzję.

Uzasadnienie strona 1/3

Wojewoda Rz. orzeczeniem z 22 listopada 1948 r. uznał, że nieruchomość o obszarze 38 ha 15 arów i 29 m2 składająca się z szeregu parcel gruntowych, położonych we wsi Sz., S., S. i K., stanowiąca własność Witolda Cz., przeszła na własność Państwa na cele reformy rolnej. Jako podstawę prawną przejęcia powołano art. 2 ust. 1 lit. "e" dekretu z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej /Dz.U. 1945 nr 3 poz. 13/ oraz par. 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania tego dekretu /Dz.U. nr 10 poz. 51/. W uzasadnieniu orzeczenia m.in. podano, że wymieniona nieruchomość nie została przejęta na rzecz Państwa wraz z nieruchomością ziemską Witolda Cz. położoną w P., przekraczająca 100 ha ogólnej powierzchni, ponieważ wchodzące w skład nieruchomości parcele "sklasyfikowane były jako zajęte przez zakłady ceramiczne i przez cegielnię", oraz jako mające charakter gospodarki przemysłowej nie pozostawały w faktycznym związku z nieruchomością ziemską. Jednakże po ponownym przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego przyjęto, że brak bezpośredniej łączności parcel z wywłaszczoną nieruchomością nie stanowi przeszkody do przyjęcia, że one także podlegają przejęciu na rzecz Państwa, bowiem pod względem gospodarczym wchodziły w skład nieruchomości ziemskiej.

Ponadto zaznaczono, że cegielnia oraz zakłady ceramiczne, które podczas działań wojennych uległy zniszczeniu - należały do kategorii przemysłu rolnego. Natomiast istniejąca kaflarnia została urządzona dopiero po wejściu w życie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej. Stwierdzono zatem, że zaistniały warunki do przejęcia z nieruchomością ziemską cegielni i zakładów ceramicznych jako mających charakter przemysłu rolnego stosownie do art. 6 powołanego dekretu.

Orzeczenie to w trybie odwoławczym utrzymał w mocy Minister Rolnictwa i Reform Rolnych orzeczeniem z 27 kwietnia 1949 r. z przyczyn podanych w zaskarżonym orzeczeniu, przy czym dodatkowo nadmieniono, że sporne parcele /tj. bez budynków i urządzeń przemysłu/ stanowią nieruchomości ziemskie, gdyż położone są na obszarach wsi, a więc poza granicami administracyjnymi miasta.

Paweł Cz. jako następca prawny właściciela przejętej przez Państwo nieruchomości wnioskiem z 5 października 1992 r. zwrócił się o stwierdzenie na podstawie art. 156 Kpa nieważności orzeczenia w przedmiocie przejęcia na Skarb Państwa, na cele reformy rolnej, nieruchomości o pow. 38,1529 ha. W treści wniosku podniósł, że znajdujące się na gruntach nieruchomości cegielnia i kaflarnia, jako zakłady ceramiczne, należą do przemysłu mineralnego i zostały zlokalizowane na złożu gliny stanowiącej podstawowy surowiec do produkcji ceramicznej.

Określenie więc cegielni i kaflarni, jako stanowiących przemysł rolny nie odpowiada ani stanowi prawnemu, ani faktycznemu. W zakładach tych produkowano materiały budowlane /cegłę, kafle oraz dachówkę/.

Od swego powstania w okresie międzywojennym, cegielnia i kaflarnia były wpisane do rejestru handlowego mające własną administrację i księgowość. Po wojnie obiekty te nie zostały zaraz przejęte na rzecz Państwa wraz z nieruchomością ziemską. Natomiast w późniejszym okresie podjęto próbę ich upaństwowienia, jednakże z uwagi na niewielkie ich rozmiary /zatrudnienie 9 pracowników/ postanowienie wojewódzkiej komisji ds. upaństwowienia przedsiębiorstw w Rz., uznające cegielnię i kaflarnię za obiekty przemysłowe, podpadające pod przepisy dekretu z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, zostało uchylone przez Główną Komisję w Warszawie 8 marca 1948 r. W tym stanie rzeczy, aby doprowadzić do nacjonalizacji przedmiotowych zakładów, zakwalifikowano je jako zakłady przemysłu rolnego, a parcele, na których są one położone - jako nieruchomości ziemskie, w następstwie czego przejęto je na własność Państwa w trybie przepisów o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Strona 1/3