1. Z wyjątkiem sytuacji przewidzianych w art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu gruntów /Dz.U. nr 11 poz. 80/ i - w ograniczonym zakresie - w jej art. 3 ust. 2 pkt 2, wydzielenia wkładu gruntowego po ustaniu członkostwa w spółdzielni produkcji rolnej /art. 148 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze - Dz.U. nr 30 poz. 210 ze zm../ dokonuje się w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego między spółdzielnią a jej byłym członkiem bądź w postępowaniu przed sądem powszechnym. 2. Nie jest możliwe wykorzystanie administracyjnego trybu wydzielania wkładów gruntowych byłym członkom spółdzielni produkcji rolnej, przewidzianego w art. 13 ust. 2 wyżej cytowanej ustawy o scalaniu gruntów, bez uprzedniego spełnienia warunków określonych w ust. 1 tego artykułu.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Eugeniusza B. na decyzję Dyrektora Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Wojewódzkiego w Ciechanowie z dnia 8 czerwca 1988 r. w przedmiocie wydzielenia ekwiwalentu za grunty wniesione do rolniczej spółdzielni produkcyjnej i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Gminy K., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Dyrektora Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Wojewódzkiego w Ciechanowie kwotę złotych dwa tysiące tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
W 1955 r. rodzice Eugeniusza B. wnieśli do Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej około 5 ha wkładu gruntowego, oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka nr 100, która wskutek postępowania wymiennego, przeprowadzonego w latach 1976-1979, przeszła na własność indywidualnych rolników. Po wypowiedzeniu w 1983 r. przez rodziców Eugeniusza B. członkostwa domagali się oni zwrotu wkładu gruntowego. Po śmierci ojca Eugeniusz B. początkowo występował w charakterze pełnomocnika swojej matki i żądał zwrotu powyższego wkładu w postaci ekwiwalentnej działki nr 69/2 o powierzchni 4,85 ha, na co początkowo godziła się zainteresowana spółdzielnia. W konsekwencji licznych procesów sądowych między stronami Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna ostatecznie nie zgodziła się na takie rozwiązanie, proponując Eugeniuszowi B. ekwiwalent w postaci działek nr 88/6 i 88/7 o łącznej powierzchni 4,31 ha. W tym czasie Eugeniusz B. występował już we własnym imieniu jako spadkobierca swojej matki.
Decyzją z dnia 25 kwietnia 1988 r. wydaną na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu gruntów /Dz.U. nr 11 poz. 80/, Naczelnik Gminy K. wydzielił tytułem ekwiwalentu za wkład gruntowy działki nr 88/6 i 88/7 bez dodatkowych rozliczeń pieniężnych, nawiązując do wcześniejszej zgody Eugeniusza B. na takie rozwiązanie i do możliwości sądowego dochodzenia roszczeń między stronami na tle okresowego korzystania przez niego z działki nr 69/2, wcześniej między nimi uzgodnionej jak ekwiwalent za wkład gruntowy.
W odwołaniu od tej decyzji Eugeniusz B. wniósł o wydzielenie mu tytułem ekwiwalentu działki nr 69/2 i zobowiązanie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej do wypłacenia mu 1.400 tys. zł odszkodowania za bezumowne korzystanie przez nią z tej działki w latach 1984-1988. Jednocześnie podkreślił, że działka ta ma założoną na jego nazwisko księgę wieczystą nr 12386 w Państwowym Biurze Notarialnym w P., co uzasadnia pogląd o bezumownym korzystaniu z niej o spółdzielnię.
Dyrektor Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Wojewódzkiego w Ciechanowie decyzją nr Gna.8410-2-6/88 z dnia 8 czerwca 1988 r. otrzymał w mocy decyzję Naczelnika Gminy. W uzasadnieniu swej decyzji zwrócił uwagę na uchylenie przez sąd rewizyjny postanowienia Sądu Rejonowego w P. z dnia 28 października 1983 r. o zasiedzeniu działki nr 69/2, stanowiącego podstawę założenia księgi wieczystej /postanowienie Sądu Wojewódzkiego w W. z dnia 23 stycznia 1986 r./, a także na zgodę skarżącego na wydzielenie wspomnianego odszkodowania przed sądem powszechnym. Dyrektor Wydziału dokonał również porównania wartości działki nr 100 z dwiema działkami zamiennymi, uzasadniającego zbędność dodatkowych rozliczeń pieniężnych.
W skardze na decyzję ostateczną do Naczelnego Sądu Administracyjnego Eugeniusz B. podtrzymał zarzuty zgłoszone w postępowaniu odwoławczym, przedstawił w zarysie dotychczasowe spory z zainteresowaną spółdzielnią w kwestii korzystania z działki nr 69/2 i zgodził się alternatywnie na wzdłużny podział działki nr 88/4, zapewniający mu bezpośredni dostęp do drogi /proponowana mu działka nr 86/6 powstała z poprzecznego podziału działki nr 88/4/. W uzupełniających pismach procesowych skarżący wniósł o dodatkowe uwzględnienie jego roszczeń dotyczących ekwiwalentu za siedlisko jego rodziców, stanowiące wówczas część działki nr 100, i zarzucił organom naruszenie art. 13 wymienionej ustawy przez wydzielenie mu działki nie z nieruchomości powstałej w wyniku scalenia wkładów członków spółdzielni.