I. Przez pojęcie "nieruchomość wywłaszczona" w świetle art. 216 ustawy z dn. 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000 r., Nr 46, poz. 543) należy rozumieć wyłącznie nieruchomości, w stosunku do których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego nabyła prawo rzeczowe w drodze instytucji wywłaszczenia na podstawie indywidualnej i konkretnej decyzji administracyjnej wydanej na podstawie obowiązujących ustaw (dekretów z mocą ustaw) regulujących zasady i tryb przymusowego odjecia lub ograniczenia własności nieruchomości za odszkodowaniem.
II. Nieruchomości przejęte na Skarb Państwa na podstawie dekretu z 9.02.1953 r. o całkowitym zagospodarowaniu użytków zielonych (Dz.U. Nr 11, poz. 40) nie mieszczą się w kategorii nieruchomości wymienionych w art. 216 ww. ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA E. Trykoszko, Sędziowie NSA G. Gryglaszewska (spr.), S. Prutis, Protokolant A. Bazydło, po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2004 r. sprawy ze skargi M. Ś. na decyzję Wojewody P. z dnia [...] stycznia 2004 r. Nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania o zwrot nieruchomości oddala skargę.-
Decyzją z dnia [...].01.2004r. o nr [...] Wojewoda P. utrzymał w mocy decyzję Starosty G. z dnia [...].12.2003r. umarzającą postępowanie z wniosku M. Ś. o zwrot nieruchomości rolnej o pow. 39,45 ha położonej na terenie wsi P. gm. R.
Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco:
J. P. (ojciec M. Ś.) był właścicielem gruntów o pow. 39, 45 ha, które w wyniku scalenia w wymiany gruntów, objął w użytkowanie Zakład Naukowo-Badawczy w B. W zamian za te grunty, jako ekwiwalent J. P. otrzymał grunty o pow. 53, 27 ha, których nie objął w użytkowanie. Grunty te zostały potraktowane jako mienie opuszczone i przejął je Skarb Państwa decyzją z dnia [...].09.1965r. na podstawie art. 2 ustawy z dnia 13.07.1957r. o zmianie dekretu z 18.04.1955r. o uwłaszczeniu i uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz. U. z 1961r. nr 32, poz. 161) oraz § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 5.08.1961r. w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych (Dz. U. nr 39, poz. 198). Grunty te zostały rozdysponowane między różne osoby prawne i fizyczne. M. Ś. wystąpiła do Starosty G. o zwrot gruntów o pow. 39, 45 ha, stanowiących niegdyś własność jej ojca J. P. Starosta G. umorzył postępowanie o zwrot nieruchomości na podstawie art. 104 i 105 § 1 kpa uważając, że nie ma obecnie przepisów prawnych, które zezwalałyby na pozytywne załatwienie wniosku M. Ś. Takiego samego zdania był Wojewoda P. , który stwierdził, iż nie ma tu zastosowania powoływany przez M. Ś. art. 216 ustawy z dnia 21.08.1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000r. nr 46, poz. 543 z późn. zm.). Natomiast instytucja zwrotu nieruchomości w trybie art. 136-142 w/w ustawy obejmuje nieruchomości, których własność przeszła przymusowo na Skarb Państwa na podstawie decyzji administracyjnej kończącej postępowanie wywłaszczeniowe. Wyjątki od tej zasady, wymienione w art. 216 ustawy nie obejmują aktu prawnego, tj. ustawy z dnia 13.07.1957r.
Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku wywiodła M. Ś., wnosząc o zmianę decyzji Wojewody P. umarzającej postępowanie poprzez uwzględnienie wniosku o zwrot nieruchomości rolnej o pow. 39, 45 ha. Zarzuciła decyzji naruszenie art. 216 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zdaniem skarżącej art. 216 stanowi rozszerzenie możliwości zwrotu nieruchomości, które przejął Skarb Państwa w trybie i na zasadach nie mieszczących się w konstrukcji wywłaszczenia. Skarżąca podniosła, iż jej ojciec nigdy nie użytkował i nie objął w posiadanie gruntu zamiennego o pow. 53, 27 ha, albowiem nie akceptował takiego ekwiwalentu. Nie zostało mu również wypłacone jakiekolwiek odszkodowanie.
W odpowiedzi na skargę Wojewoda P. wniósł o jej oddalenie. Podkreślił, że art. 216 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie można interpretować rozszerzająco, co wynika też z wykładni wyroku NSA z dnia 5.05.2000r. sygn. akt I SA 537-540/99.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Nie ulega wątpliwości, że przedmiotem żądania M. Ś., określonym we wniosku z dnia 19.11.2003r. był zwrot gruntów o pow. 39, 45 ha, które ok. 1960 roku zostały odebrane jej ojcu J. P. w ramach wymiany gruntów i przekazane w użytkowanie ówczesnemu Zakładowi Doświadczalnemu Melioracji i Użytków Zielonych w B. na mocy dekretu z dnia 9.02.1953r. o całkowitym zagospodarowaniu użytków rolnych (Dz. U. nr 11, poz. 40). Na tę okoliczność brak jest decyzji, natomiast zachowały się jedynie operaty techniczne z 1961r. Kontynuacją tego postępowania było przydzielenie J. P. w 1962r. gruntów zamiennych o pow. 53, 27 ha na mocy ustawy z dnia 13.07.1957r. - art. 2 - o zmianie dekretu z 18.04.1955r. o uwłaszczeniu i uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym.