Ustawowy obowiązek szczepień ochronnych oznacza niedopuszczalność korzystania z tzw. klauzuli sumienia tj. uprawnienia pacjenta do odmowy poddania się świadczeniu zdrowotnemu z powołaniem się na art. 16 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. Nr 52, poz. 417 z późn. zm.).
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska - Bytys, Sędziowie sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Protokolant Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 r. ze skargi W. Ś. na postanowienie P. Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w B. z dnia [...] listopada 2012 r., nr [...] w przedmiocie uznania za nieuzasadnione zarzutów do postępowania egzekucyjnego w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. oddala skargę
Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.
W dniu [...].08.2012r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w B. wystosował do skarżącej W. Ś. upomnienie wzywające do poddania dziecka P. Ś. urodzonego [...].09.2009r. obowiązkowym szczepieniom ochronnym, przewidzianym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych. W upomnieniu organ wskazał, że obowiązek poddania dziecka szczepieniom wynika z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5.12.2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz przepisów Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18.08.2011r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.
Skarżąca oraz ojciec małoletniego K. Ś. w reakcji na upomnienie odmówili poddania dziecka badaniu kwalifikacyjnemu do szczepień z uwagi na zagrożenie wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych u dziecka.
W tej sytuacji organ I instancji wystawił w dniu [...].09.2012r. tytuł wykonawczy przeciwko matce małoletniego stwierdzający wymagalność wskazanego w nim obowiązku wynikającego z ww. ustawy i jego podległość egzekucji administracyjnej.
Skarżąca po doręczeniu tytułu wykonawczego wniosła w ustawowym terminie zarzuty do postępowania egzekucyjnego oparte o:
- niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym. Podnosząc ten zarzut strona wskazała, że ani ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ani rozporządzenie wykonawcze w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych, nie określają obowiązku w sposób jednoznaczny i jasny, poprzez wskazanie, jaką szczepionkę należy zastosować, co czyni obowiązek niewykonalnym. Nadto jego niewykonalność wiąże się też z odmową rodziców poddania dziecka lekarskiemu badaniu kwalifikacyjnemu do szczepień, bez którego przeprowadzić szczepienia nie można.
- brak wymagalności obowiązku. Podnosząc ten zarzut strona podała, że z rozporządzenia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych nie wynika jednoznacznie obowiązek wymagalności, gdyż rozporządzenie wskazuje jedynie przedział wiekowy, w jakim szczepienie powinno być wykonane, ale nie precyzje, w jakim konkretnie dniu powinno się odbyć.. Narodowy Program Szczepień Ochronnych doprecyzowujący zakres i terminy szczepień, publikowany komunikatem GIS nie stanowi zaś źródła prawa obowiązującego.
- niespełnienie wymogów określonych w art. 27 par. 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji poprzez brak dołączenia do tytułu wykonawczego dowodu doręczenia upomnienia.
- niedopuszczalność egzekucji. Podnosząc ten zarzut strona podała, że art. 5 i 17 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, nie dają żadnej podstawy prawnej do zastosowania przymusu administracyjnego w przypadku niewykonania obowiązku poddania się szczepieniom ochronnym w stosunku do osoby zdrowej. Możliwość stosowania przymusu dotyczy tylko osoby, u której rozpoznano lub podejrzewa się chorobę zakaźną. Taki przypadek określa art. 33 ust. 1 ustawy a stanowisko powyższe potwierdza wyrok WSA w Białymstoku o sygn. II SA/Bk 79/11.