Istota postępowania odwoławczego polega na ponownym merytorycznym badaniu sprawy przez organ II instancji, który powinien wyczerpująco ustosunkować się do zgłoszonych przez stronę zarzutów i to tym bardziej, gdy podważają one główne przesłanki orzeczenia. Obowiązująca w postępowaniu administracyjnym zasada zaufania obywateli do organów państwa (art. 8 Kpa) dotyczy tak postępowania pierwszoinstancyjnego, jak i odwoławczego i wymaga wydania rozstrzygnięcia, którego motywy, przedstawione w uzasadnieniu, będą czytelne dla strony, w szczególności w zakresie powodów, dla których organ nie podzielił jej stanowiska i nie przeprowadził określonych dowodów. Wymóg ten wynika expressis verbis z art. 107 § 1 i 3 Kpa.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Sędziowie asesor WSA Małgorzata Roleder, sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk (spr.), Protokolant Elżbieta Stasiewicz, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 13 listopada 2007 r. sprawy ze skargi J. K., G. K., Cz. K., J. K., M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie uznania nieruchomości za wspólnotę gruntową 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Starosty Powiatowego w W. M. z dnia [...].03.2007 roku Nr [...], 2. stwierdza, że zaskarżone decyzje nie mogą być wykonane w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku, 3. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. na rzecz skarżącej J. K. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu wpisu sądowego.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. decyzją z dnia [...] kwietnia 2007 roku nr [...] utrzymało w mocy decyzję Starosty Powiatowego w W. M., odmawiająca na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1963 roku o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz.U. nr 28, poz. 169 z późn. zm.) oraz art. 104 kpa, uznania za wspólnotę gruntową nieruchomości położonych we wsi K. gm. K. B. oznaczoną w ewidencji gruntów nr [...] o pow. 0,09 ha.
Organ I instancji po przeprowadzeniu postępowania z wniosku Sądu Rejonowego w W. M. oraz pana J. K., W. T. oraz K. K. na podstawie dokumentów znajdujących się w zasobie geodezyjnym i kartograficznym ustalił następujące okoliczności:
Pomiar stanu posiadania gruntów we wsi K. wykonany został w 1956 r. przez mierniczego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Z.U.R. w W. H. L. W oparciu o wyniki pomiaru sporządzona została mapa w skali 1:5000 przy czym dla części obszaru zabudowanego (siedliska) wykonano mapę w skali 1:2000. Wyniki dochodzenia w sprawie ustalenia stanu posiadania przedstawiono w formie tabelarycznej, gdzie obok numeru gospodarstwa i nazwiska właściciela podano ilość działek, które posiada oraz nazwisko użytkownika. Pod pozycją nr 29 (na końcu listy) w kolumnie właściciel wpisano - "grunty wspólne staw las". Miejsce na wpisanie ilości działek nie zostało wypełnione. Numery działek przypisane poszczególnym właścicielom i użytkownikom zawiera lista gospodarstw wsi, na której to liście pod poz. 20 wpisane zostały działki [...] (obecnie dz. Nr [...]) i [...] a jako właściciel wpisano: "wspólnoty".
W dalszej części decyzji organ wskazał, iż w 1959 roku mapa klasyfikacyjna została uzupełniona o rozbicie klas gruntów III i IV na VIa i IIIb oraz IVa i IVb, a następnie obliczone zostały powierzchnie użytków i klas gruntów. Ogłoszenia stanu posiadania dokonano [...] lutego 1959r., gdzie w stosunku do w/w działek nr [...] wpisano, że użytkują gospodarze od 1 do 19. Rejestr gruntów sporządzony został w 1961r., gdzie w pozycji rejestrowej nr 1 wpisane zostały trzy działki nr [...], a osobę władającą gruntem wpisano jako: "Wspólnota wsi K.". Numerem [...] oznaczono działkę o pow. 0,09 ha (Ps IV - 0,06 ha i N - 0,03 ha). Numerem [...] o pow. 0,44 ha oznaczono działkę będącą wodopojem wiejskim (Ps IV- 0,21 ha, N- 0,23 ha), natomiast numerem [...] działkę leśną o pow. 14,66 ha (Ls IV-14,51 ha, PsIV-0,15ha). W 1965 działka nr [...] była przedmiotem rozgraniczenia. W dokumentacji rozgraniczeniowej działka ta nazywana jest różnie: jako ogół wsi K. (wodopój, grunty współwłasności wiejskiej - wodopój, wspólnoty wiejskiej, wspólnym wodopojem). Rozgraniczenie zakończyło się podpisaniem aktu ugody. Powierzchnia działki nr [...] uległa zmianie na pow. 0,24 ha.
Ponadto organ I instancji podniósł, iż w 1967r. ówczesne Powiatowe Biuro Geodezji i Urządzeń Rolnych w W. M. przeprowadziło badanie pochodzenia wspólnoty leśnej (działka nr [...]). Ustalono wówczas, że działka lasu zapisana obecnie w rejestrach wsi K. nie jest wspólnotą leśną, natomiast jest to cały szereg działek drobnoszlacheckich, które zostały wyłączone przy scaleniu gruntów. Podkłady scaleniowe z 1914 roku podczas działań wojennych zaginęły. Dalej z treści protokołu wynika, że granice działek zostały okazane przez użytkowników lecz z niewiadomych przyczyn geodeta nie zrysował samodzielnych działek leśnych. Obecni wówczas na zebraniu posiadacze działek oświadczyli, że w każdym wypadku granice owych działek okazać mogą i każdy z nich korzysta ze swego kawałka ziemi.