Przepis art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. "a" ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) należy interpretować przy zastosowaniu wykładni celowościowej, bowiem jego wykładnia literalna prowadzi do wniosków niedających się pogodzić z konstytucyjnymi zasadami praworządności i równości (art. 2 i 32 Konstytucji RP).
Przepis art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. "a" ustawy o świadczeniach rodzinnych rozumiany celowościowo umożliwia uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego osobie zobowiązanej do alimentacji niepełnosprawnego w związku ze sprawowaniem nad nim opieki, nawet jeśli niepełnosprawny pozostaje w związku małżeńskim z osobą nieposiadającą orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności, ale jednocześnie obiektywnie niezdolną do zapewnienia mu opieki.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Sędziowie sędzia NSA Stanisław Prutis,, sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys (spr.), Protokolant Anna Makal, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 11 października 2012 r. sprawy ze skargi I. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] lipca 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Prezydenta Miasta S. z dnia [...] czerwca 2012 r., nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżone decyzje nie mogą być wykonane w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.
W dniu 27 lutego 2012 r. I. M. wystąpiła o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z poszukiwania pracy w związku ze sprawowaną opieką nad matką M. R., którą zajmuje się stale od 2006 r.
Pierwszą wydaną w sprawie decyzją z dnia [...] marca 2012 r. Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych Urzędu Miejskiego w S., działający z upoważnienia Prezydenta Miasta S., odmówił przyznania I. M. świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad M. R. Przyczyną odmowy było pozostawanie przez osobę wymagającą opieki w związku małżeńskim z osobą nieposiadającą orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności. Ta decyzja została uchylona przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. w dniu [...] maja 2012 r. z uwagi na niezgromadzenie wyczerpującego materiału dowodowego, w tym nieustalenie stanu zdrowia małżonka M. R. i tego, czy faktycznie nie posiada on ustalonego znacznego stopnia niepełnosprawności, niewyjaśnienie czy wnioskodawczyni rzeczywiście zrezygnowała z zatrudnienia i czy niepodejmowanie pracy ma związek ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną matką. Organ podważył również wiarygodność złożonych do akt oświadczeń niezawierających dat oraz wskazał na nieustalenie, kiedy wnioskodawczyni ostatnio świadczyła pracę.
Po ponownie przeprowadzonym postępowaniu organ I instancji decyzją z dnia [...] czerwca 2012 r. znak [...] odmówił I. M. przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku ze sprawowaniem opieki nad matką M. R. Ustalił, że M. R. posiada orzeczenie z dnia [...] lutego 2012 r. ustalające znaczny stopień niepełnosprawności, a jej stan zdrowia uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności bez pomocy innej osoby. W związku z tym opiekuje się nią córka I. M., która jest osobą niepracującą, nie posiada ustalonego prawa do świadczeń z zabezpieczenia społecznego i która oświadczyła, że w związku z chorobą matki i koniecznością całodobowej nad nią opieki zrezygnowała z poszukiwania pracy. Pozostałe dwie córki nie są w stanie tej opieki sprawować. Te okoliczności, zdaniem organu, uzasadniałyby przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, jednak nie może to nastąpić z uwagi na fakt pozostawania przez M. R. w związku małżeńskim z E. R., który - choć od 2005 r. nie mieszka z żoną i sam z uwagi na wiek i stan zdrowia nie jest w stanie się nią zaopiekować - nie posiada również ustalonego stopnia niepełnosprawności, co wynika z jego oświadczenia z dnia 30 maja 2012 r. Jest to przesłanka negatywna do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego wynikająca z art. 17 ust. 5 pkt 2 "a" ustawy o świadczeniach rodzinnych.
I. M. złożyła odwołanie od powyższej decyzji wskazując, że sprawuje stałą opiekę nad matką. Mąż matki nie posiada ustalonego stopnia niepełnosprawności, ale nie jest w stanie tej opieki sprawować. Matka i jej mąż nie mieszkają ze sobą od 2005 r.
Decyzją z dnia [...] lipca 2012 r. znak [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. utrzymało w mocy kwestionowaną decyzję pierwszoinstancyjną. Organ odwoławczy ustalił stan faktyczny identycznie jak w postępowaniu pierwszoinstancyjnym i wskazał, że z oświadczenia E. R. jednoznacznie wynika, iż nie posiada on ustalonego stopnia niepełnosprawności, co wyklucza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na jego małżonkę - jej córce. Zdaniem SKO, a wbrew ocenie organu I instancji, z akt nie wynika również, by wnioskodawczyni wykazała, że rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej była spowodowana opieką nad matką. Wskazał, że co prawda wyrejestrowała się z PUP w S., jednak w lutym 2012 r. była jeszcze osobą bezrobotną czynnie poszukującą pracy. Mimo że deklarowała sprawowanie opieki nad matką już od 2006 r., to jednak świadczyła pracę w okresie 04 luty 2008 r. - 16 sierpnia 2011 r. Dlatego jej oświadczenie o rezygnacji z zatrudnienia z uwagi na przedmiotową opiekę jest niewiarygodne. W ocenie Kolegium nie zostały więc spełnione warunki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.