I. Byt prawny zarządzenia prezydenta miasta określającego szczegółowe warunki, na jakich może być zbyta nieruchomość miejska zwolniona przez radę miasta z obowiązku przetargu uchwałą podjętą w oparciu o art. 37 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.), jest ściśle związany z bytem prawnym uchwały zwalniającej nieruchomość z obowiązku zbycia w drodze przetargu. Podważenie legalności uchwały pozbawia mocy prawnej czynności wykonawcze prezydenta miasta.
II. Brzmienie art. 37 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami wskazuje, że z uwagi na przeznaczenie nieruchomości, nieruchomość gminna może być za zezwoleniem rady gminy zbyta bez przetargu, natomiast z uwagi na podmiot korzystający z nieruchomości może być bez przetargu za zezwoleniem jedynie sprzedana.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, Sędziowie sędzia WSA Małgorzata Roleder,, sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), Protokolant Marta Anna Lawda, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 30 marca 2010 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w B. - E. Ż. sprawy ze skargi Wojewody P. na Zarządzenie Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] marca 2007 r. nr [...] w przedmiocie oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych stanowiących własność Miasta Ł. w drodze bezprzetargowej stwierdza niezgodność z prawem zaskarżonego zarządzenia oraz zmieniającego go Zarządzenia Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] maja 2007 r. nr [...].
Zarządzeniem z dnia [...] marca 2007r. Nr [...], zmienionym zarządzeniem z dnia [...] maja 2007r. Nr [...], Prezydent Miasta Ł., powołując się na art. 37 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz uchwałę Nr [...] Rady Miejskiej Ł. z dnia [...] stycznia 2007r. w sprawie zwolnienia z obowiązku zbycia w drodze przetargu nieruchomości gruntowej Miasta Ł., położonej przy ulicy P., orzekł o oddaniu w użytkowanie wieczyste W. M. C. w drodze bezprzetargowej wyżej wymienionej nieruchomości oraz sprzedaży za cenę brutto 960 569,44 złotych budynku i budowli wybudowanych na tej działce przez W. M. C. ze środków własnych na podstawie pozwolenia na budowę z dnia [...] lipca 2006r.
W dniu 25 listopada 2009r. Wojewoda P. jako organ nadzoru działając na podstawie art. 93 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wniósł skargę do sądu na powyższe zarządzenie. Zarzucił zarządzeniu naruszenie art. 37 ust. 1 i 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Wskazał, że zgodnie z generalną zasadą wyrażoną art. 37 ustawy o gospodarce nieruchomościami, zbywanie nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, następuje w drodze przetargu. Wyjątki od zasady przetargowego obrotu nieruchomościami zostały enumeratywnie wymienione w art. 37 ust. 2 i ust. 3 ustawy. Powołany przez organ art. 37 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami przewiduje możliwość zbycia w drodze bezprzetargowej nieruchomości państwowej lub samorządowej, wyłącznie dwóch przypadkach:, gdy jest to nieruchomość przeznaczona pod budownictwo mieszkaniowe lub pod realizację urządzeń infrastruktury technicznej albo inny cel publiczny, jeżeli cel będzie realizowany przez podmiot, dla którego jest to cel statutowy i którego dochody przeznacza się na działalność statutową, bądź, gdy przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego ma nastąpić na rzecz dotychczasowego dzierżawcy, który dzierżawi nieruchomość na podstawie umowy zawartej, co najmniej na 10 lat, jeżeli nieruchomość została zabudowana na podstawie pozwolenia na budowę, przy czym przepis różnicuje dla każdego z tych przypadków sposób przeniesienia praw do nieruchomości.
W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, oddanie bez przetargu gruntu gminy w użytkowanie wieczyste nastąpiło na rzecz osoby, która weszła w posiadanie gruntu na mocy zawartej, na okres 11 lat, w dniu 30.09. 2005r. umowy najmu, nazwanej w później sporządzonym bez daty aneksie, umową dzierżawy. Najemca (dzierżawca) zabudował nieruchomość wznosząc na niej za pozwoleniem na budowę zakład produkcyjny. Przedmiot działalności prowadzonej na terenie objętym umową najmu stanowił zarobkową działalność gospodarczą, polegającą na produkcji klejów i zapraw budowlanych, a zatem jej cel miał charakter komercyjny. Skoro celem zawarcia umowy najmu (dzierżawy) nie były cele publiczne, odstąpienie od trybu przetargu nie było dopuszczalne. Kryterium celu publicznego wyznacza art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami Wojewoda podkreślił przy tym, iż z zarządzenia prezydenta nie wynika, która konkretnie z przesłanek art. 37 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami miałaby stanowić podstawę bezprzetargowego zbycia gruntu gminnego. Jednocześnie organ nadzoru zaakcentował, iż przepisy dopuszczające wyjątki od bezprzetargowego zbywania nieruchomości jednostek samorządu terytorialnego, podlegają ścisłej wykładni i nie mogą być interpretowane w sposób rozszerzający. Wyliczenie wyjątków od zasady, zawarte w ust. 2 i ust. 3 art. 37 ustawy o gospodarce nieruchomościami ma charakter taksatywny, a zatem poza przypadkami wymienionymi w tych ustępach, zbycie nieruchomości gminnych wymaga przetargu. To stwierdzając wojewoda powołał się na wyroki: WSA w Gdańsku z 17.06.2009r. sygn. IISA/Gd 59/09 i WSA we Wrocławiu z dnia 25.05.2009r. sygn. IISA/Wr 36/09. Podnosząc powyższe zarzuty wojewoda stwierdził, iż prezydent nie miał kompetencji do działania na podstawie art. 37 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami i wniósł o orzeczenie przez sąd niezgodności z prawem zarządzenia prezydenta.