Prawny obowiązek sporządzenia uzasadnienia uchwały przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego wynika także z konstytucyjnej funkcji sądownictwa administracyjnego. Zgodnie z art. 184 Konstytucji RP kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu. Organ jednostki samorządu terytorialnego podejmujący uchwałę ma obowiązek sporządzenia uzasadnienia uchwały, gdyż takie uzasadnienie warunkuje kontrolę sprawowaną przez sąd administracyjny.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, Sędziowie sędzia NSA Stanisław Prutis (spr.),, asesor WSA Urszula Barbara Rymarska, Protokolant Marta Anna Lawda, po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2006 r. sprawy ze skargi Spółdzielni Mieszkaniowej w Sz. na uchwałę Rady Gminy Sz. z dnia [...] września 2005 r. Nr [...] w przedmiocie niewyrażenia zgody na zmniejszenie zatrudnienia radnego 1. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały; 2. zasądza od Gminy Sz. na rzecz skarżącej Spółdzielni kwotę 555 (pięćset pięćdziesiąt pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej w Sz. w dniu [...] lipca 2005r. podjęła uchwałę o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy Prezesowi Zarządu W. J., w ten sposób, że zmniejszono jego wymiar czasu pracy z całego etatu na 1/2 etatu. Uchwała została podjęta ze względu na ograniczenie kosztów utrzymania zasobów mieszkaniowych spółdzielni. Jako, że W. J. jest jednocześnie radnym w Gminie Sz., Spółdzielnia Mieszkaniowa pismem z dnia 15 lipca 2005r. zwróciła się do Rady Gminy o zajęcie stanowiska w przedmiocie zmiany jego umowy o pracę. Uchwałą z dnia [...] września 2005r. nr [...] Rada Gminy Sz. nie wyraziła zgody na zmniejszenie zatrudnienia na ½ etatu dla radnego W. J.
W odpowiedzi na powyższe Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej w Sz. pismem z dnia 25 listopada 2005r. zwróciła się do Rady Gminy z wezwaniem do usunięcia naruszenia interesu prawnego Spółdzielni i uchylenie tejże uchwały.
Oświadczeniem z dnia 29 grudnia 2005r. Rada Gminy Sz. podtrzymała swoje stanowisko zawarte w uprzednio podjętej uchwale.
Wobec powyższego Rada Nadzorcza Spółdzielni uchwałą z dnia [...] stycznia 2006r. nr [...] postanowiła zaskarżyć uchwałę Rady Gminy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zaskarżonej uchwale zarzucono naruszenie art. 8 kp i art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. W uzasadnieniu skargi wskazano, że podstawą wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy radnego były względy ekonomiczne spółdzielni i nie miało to żadnego odniesienia do wykonywanego przez Prezesa Zarządu Spółdzielni mandatu radnego. Dlatego też w ocenie skarżącej w przedmiotowej sprawie nie było podstaw do zastosowania procedury ochronnej przewidzianej w treści art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. Podnosząc powyższe skarżąca Spółdzielnia wniosła o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały.
W odpowiedzi na skargę Rada Gminy Sz. wskazała, że zapis art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym obliguje radę do omowy wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym wówczas, gdy podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia, związane z wykonywanym przez niego mandatem. W sytuacji jaka ma miejsce w przedmiotowej sprawie, a więc zmniejszenia wymiaru czasu pracy radnego ze względów ekonomicznych pracodawcy, rada co prawda nie ma obowiązku nie wyrażenia zgody ale uprawienie, z którego to uprawnienia w niniejszej sprawie skorzystano.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył co następuje:
Skargę należało uwzględnić, albowiem zaskarżona uchwała została wydana z istotnym naruszeniem prawa.
Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminny, rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest on członkiem. Rada gminy odmawia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli podstawą jego rozwiązania są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu. Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny, wyrażenie zgody na rozwiązanie z radnym stosunku pracy lub jej odmowa pozostawiona jest uznaniu rady gminy, a okoliczności rozwiązania tego stosunku, wskazane w piśmie pracodawcy, podlegają jej ocenie (wyrok NSA z 12 października 1990r., SA/Lu 663/90, ONSA 1990, nr 4 poz. 6). Pozostawienie rozstrzygnięcia uznaniu rady gminy nie oznacza wszakże, iż rozstrzygnięcia uznaniowe mogą być samowolne, czy arbitralne. Podejmowana uchwała wymaga przeanalizowania wszystkich istotnych w sprawie okoliczności, co powinno znaleźć swój wyraz w uzasadnieniu podjętej uchwały. Co jednak charakterystyczne zarówno uchwała Rady Gminy z [...] września 2005r. nie wyrażająca zgody na zmniejszenie zatrudnienia dla radnego, jak i oświadczenie tej Rady z 29 grudnia 2005r. o podtrzymaniu swojego stanowiska, nie zawierają uzasadnienia. Brak uzasadnienia uchwały pozwala Sądowi stwierdzić, że zaskarżona uchwała została podjęta bez przeanalizowania wszystkich istotnych okoliczności w sprawie.