Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Janina Guść (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Jolanta Górska Sędzia WSA Dorota Jadwiszczok Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Marta Sankiewicz po rozpoznaniu w Gdańsku na rozprawie w dniu 18 września 2013 r. sprawy ze skargi J. R. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 20 lutego 2013 r., nr [...] w przedmiocie świadczenia pieniężnego z tytułu pracy przymusowej oddala skargę.
Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z dnia 9 sierpnia 2012 r., Nr [...], wydaną na podstawie art. 1 pkt 1 i art. 2 pkt 2 lit. a i art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. Nr 87, poz. 395 ze zm.) odmówił J. R. przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego przewidzianego przepisami tej ustawy.
W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż w dniu 20 kwietnia 2011 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. Nr 87, poz. 395, ze zm.). W myśl znowelizowanego art. 2 pkt 2 lit. "a" powołanej ustawy represją w rozumieniu ustawy jest: deportacja (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy w granicach terytorium państwa polskiego sprzed dnia 1 września 1939 r. lub z tego terytorium na terytorium III Rzeszy i terenów przez nią okupowanych w okresie wojny w latach 1939-1945. Zatem niezbędnym warunkiem uzyskania prawa do świadczenia pieniężnego określonego w ustawie jest udowodnienie deportacji (wywiezienia) do pracy przymusowej i wykonywania tej pracy przez okres co najmniej 6 miesięcy. Przepisy przywołanej wyżej ustawy z dnia 31 maja 1996 r. nie przewidują automatycznego przyznawania uprawnienia do świadczenia dla wszystkich poszkodowanych przez pracę przymusową na rzecz III Rzeszy Niemieckiej, gdyż istniał na terenach okupowanych przez III Rzeszę powszechny obowiązek świadczenia pracy, której niepodjęcie zagrożone było surowymi karami. Niejednokrotnie istniała potrzeba jej wykonywania z powodów bytowych, konieczności przeżycia w trudnych warunkach okupacyjnej rzeczywistości (otrzymania wyżywienia bądź kartek na żywność, różnego rodzaju deputatów w naturze, wynagrodzenia na zaspokojenie minimalnych potrzeb życiowych, ubezpieczenia itp.). Ustawodawca zawęził krąg osób uprawnionych do świadczenia do osób wobec których okupant stosował represje pracy niewolniczej w zaostrzonej formie (deportacja/wywiezienie) w stosunku do obowiązujących powszechnie przepisów. W niniejszej sprawie, zdaniem organu, wykonywanie pracy w miejscu zamieszkania w G. nie miało charakteru szczególnie dotkliwego. Praca była świadczona w znanej okolicy, niedaleko rodziny i znajomych. Młody wiek skarżącego mógł zwiększyć poczucie osamotnienia, niemniej jednak w sensie obiektywnym była to okolica jej dotychczasowego miejsca zamieszkania. Organ w uzasadnieniu decyzji powołał się na orzeczenia sądów administracyjnych w analogicznych sprawach (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 8 września 2010 r. II SA/Bd 666/10 i wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2011 r. II OSK 628/11). Zdaniem organu, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza deportacji skarżącego do pracy przymusowej. Wykonywanie pracy przymusowej nie będącej następstwem deportacji (wywiezienia), nie wypełnia dyspozycji art. 2 pkt 2 powołanej wyżej ustawy i nie może być przyznane z tego tytułu uprawnienie do świadczenia pieniężnego.