Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jolanta Górska, Sędziowie Sędzia WSA Tamara Dziełakowska, Sędzia WSA Katarzyna Krzysztofowicz (spr.), Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Maria Flisikowska, po rozpoznaniu w Gdańsku na rozprawie w dniu 14 listopada 2012 r. sprawy ze skargi S. C. i A. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 8 maja 2012 r., nr [...] w przedmiocie nieważności decyzji w sprawie doprowadzenia budynku do stanu używalności oddala skargę.
Decyzją z 20 grudnia 2010 r., nr 3742/09, wydaną na podstawie art. 158 i art. 156 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku - Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 roku, nr 98, poz. 1071 ze zm.) - przywoływanej dalej jako "k.p.a.", Samorządowe Kolegium Odwoławcze, po wszczęciu na wniosek A. i S. C. postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności orzeczenia z dnia 23 lutego 1949 r., wydanego przez Zarząd Miejski - Wydział Techniczny, Oddział Nadzoru Budowlanego, nr [...], stwierdzającego, że budynek przy ul. G. [...] w G. wymaga gruntownej naprawy i wzywającego do doprowadzenia przedmiotowego budynku do stanu używalności w terminie do dnia 30 września 1949 r., odmówiło stwierdzenia nieważności przedmiotowego orzeczenia.
W uzasadnieniu decyzji Kolegium stwierdziło, że wnioskiem z dnia 13 czerwca 2002 r. A. i S. C. - spadkobiercy zmarłej 4 grudnia 1985 r. K. C., wystąpili do Kolegium o stwierdzenie nieważności ww. orzeczenia z dnia 23 lutego 1949 r. W uzasadnieniu wniosku stwierdzili, że z użytej we wskazanym orzeczeniu terminologii - "naprawa gruntowa", "doprowadzenie budynku do stanu używalności", wynika, że zostało ono wydane na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny (Dz. U. z 1947 r., nr 37, poz. 181). Tymczasem, zdaniem wnioskodawców, w chwili podejmowania przedmiotowego orzeczenia obowiązywała już ustawa z dnia 3 lipca 1947 r. o popieraniu budownictwa (Dz. U. nr 52, poz. 270 ze zm.), która w ocenie składających wniosek powinna w sprawie znaleźć zastosowanie w miejsce wyżej przywołanego dekretu, którego zastosowanie w sprawie budynku przy ul. G. [...] w G. wyłączał art. 21 ustawy z 3 lipca 1947 r. o popieraniu budownictwa. W konsekwencji wnioskodawcy podstawę uwzględnienia swojego żądania upatrywali w fakcie wydania orzeczenia z dnia 23 lutego 1949 r. w oparciu o nieobowiązujące przepisy prawa, a więc bez podstawy prawnej, co wyczerpuje dyspozycję art. 156 § 1 pkt 2. k.p.a.
Kolegium stwierdziło również, że występują formalne podstawy do wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności orzeczenia z dnia 23 lutego 1949 r., wydanego przez Zarząd Miejski - Wydział Techniczny, Oddział Nadzoru Budowlanego nr [...]. Wniosek złożyły bowiem właściwie reprezentowane strony, w oparciu o interes prawny wywodzony z praw zmarłej 4 grudnia 1985 r. K. C. do objętej orzeczeniem nr [...] nieruchomości oraz z powołaniem się na podstawy stwierdzenia nieważności decyzji w stosunku do aktu mającego charakter decyzji ostatecznej.
Rozpatrując sprawę Kolegium zważyło, że postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest jednym z nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego, który służy wyeliminowaniu z obrotu prawnego jedynie decyzji dotkniętych szczególnie istotnymi naruszeniami prawa wymienionymi enumeratywnie w art. 156 § 1 k.p.a. Pozwalając na weryfikację decyzji ostatecznej, której trwałość podlega z mocy art. 16 § 1 k.p.a. szczególnej ochronie, tryb ten stanowi wyjątek od zasady trwałości decyzji ostatecznej i jako taki, zgodnie z powszechnie przyjętą regułą, podlega wykładni ścisłej. Ścisłej wykładni podlegają także wady, które uzasadniają stwierdzenie nieważności decyzji, a ich wystąpienie w sprawie musi być przez organ ustalone ponad wszelką wątpliwość. Istotą postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest także to, że prowadząc postępowanie w tym trybie właściwy organ administracji czyni ustalenia jedynie odnośnie istnienia bądź nie jednej z wad wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a. i jedynie w kontekście takiej wadliwości ocenia dotychczasową decyzję. Obowiązkiem organu jest więc zajęcie się kwestiami ściśle prawnymi. W ich efekcie może co najwyżej dojść do wydania decyzji o charakterze kasacyjnym. Oznacza to, że w postępowaniu tym nie ma proceduralnej możliwości poszerzenia materiału dowodowego sprawy. Tym samym nie wchodzi w grę również poczynienie dodatkowych (uzupełniających) ustaleń faktycznych. W postępowaniu tym organ orzekający ogranicza się jedynie do poszukiwania uchybień i wadliwości, tak proceduralnych, jak i dotyczących prawa materialnego, przy czym - by dać podstawę do weryfikacji decyzji - wadliwości te muszą mieć szczególnie ciężki charakter, mieszcząc się w sposób pozbawiony wątpliwości w ramach określonych przez art. 156 § 1 k.p.a. wad decyzji. W tym trybie postępowania decyzja badana jest zatem jedynie w płaszczyźnie jej zgodności z przepisami prawa obowiązującymi w momencie jej wydania. Następuje więc niejako "cofnięcie" do stanu prawnego obowiązującego w momencie wydania decyzji, której postępowanie dotyczy. Legalność decyzji oceniana jest jednak tylko przez pryzmat szczególnie ciężkich wad - naruszeń prawa o szczególnym ciężarze gatunkowym. Inne naruszenia prawa, choćby nawet istotne i mogące zaważyć na losie decyzji w toku kontroli instancyjnej, nie dają podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji.