Przystanku drogowego nie można sprowadzić jedynie do znaku drogowego, wyznaczającego zarazem miejsce usytuowania przystanku i możliwość zatrzymywania się celem zabrania pasażerów. Często bowiem przystanek to także obiekt budowlany w postaci różnego rodzaju wiat czy innych zadaszeń, a także związane z tym przystankiem ławki czy pojemniki na nieczystości. Korzystanie z tych przystanków /mieszczące się w pojęciu zasad korzystania z tych obiektów/ uzasadnia konieczność uiszczenia określonych opłat z tego tytułu.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie - Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach, po rozpoznaniu w dniu 9 października 2003 r., sprawy ze skargi Przedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji Samochodowej w (...), na uchwałę Zarządu Miasta (...) z dnia 28 sierpnia 2002 r., (...), w przedmiocie odpłatności za korzystanie z przystanków komunikacji publicznej - oddala skargę.
W dniu 28 sierpnia 2002 r. Zarząd Miasta (...) podjął uchwałę w sprawie określenia stawki za korzystanie z przystanków i dworca autobusowego w (...) w przypadku jednokrotnego zatrzymania przewoźników, wykonujących przewóz osób w komunikacji lokalnej i przewozach dalekobieżnych.
Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej w (...), po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, zaskarżyło tę uchwałę do Naczelnego Sądu Administracyjnego domagając się stwierdzenia jej nieważności.
Przedsiębiorstwo to zarzuciło niezgodność wyżej wymienionej uchwały z przepisami ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym oraz ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.
Zdaniem strony skarżącej, korzystanie z dróg publicznych /przystanków zlokalizowanych na tych drogach/ nie może być uzależnione od wnoszenia opłat drogowych, które nie wynikają z przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Nadto, przedmiotowe opłaty uchwalone zostały przez nieuprawniony do tego podmiot, gdyż zarząd miasta nie może wydawać aktów prawa miejscowego, zaś na przykład drogi wojewódzkie są własnością samorządu wojewódzkiego. Dodatkowo też powołano się na wyrok NSA II SA/Ka 1437/ 02, dotyczący skargi na uchwałę Rady Miejskiej (...) z dnia 12 kwietnia 2002 r. w przedmiocie regulaminu korzystania z przystanków publicznej komunikacji autobusowej.
Odpowiadając na skargę, Prezydent Miasta (...) podniósł, że aby należycie wypełniać zadania wynikające z art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r o samorządzie gminnym Miasta (...), buduje i utrzymuje obiekty dworca i przystanków dla obsługi drogowej komunikacji pasażerskiej w tym mieście, zaś przepis art. 22 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym przewiduje, że podmiot ubiegający się o zezwolenie na wykonywanie przewozów regularnych w transporcie krajowym obowiązany jest przedłożyć ustalone z właścicielem obiektów dworcowych i przystanków zasady korzystania z tych obiektów. Natomiast przedmiotowe opłaty pobierane są za korzystanie z przystanków i dworca autobusowego, a nie za korzystanie z dróg publicznych. Uprawnienie do żądania opłaty za korzystanie z mienia przez osoby trzecie jest jednym z podstawowych, zagwarantowanych prawem cywilnym uprawnień właściciela mienia. Powołując się na przepis art. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej wskazano, że zaskarżona uchwała nie jest aktem prawa miejscowego, zaś zgodnie z cytowanym wyżej przepisem; ustalenie tego rodzaju opłat mogło być powierzone organowi wykonawczemu gminy. Ostatecznie - postulowano oddalenie skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Przedmiotem zaskarżonej uchwały było ustalenie stawek za korzystanie z przystanków i dworca autobusowego w (...) przez przewoźników wykonujących zarobkowy przewóz osób. Treść przedmiotowej uchwały odpowiada zatem dyspozycji art. 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej /Dz.U. 1997 nr 9 poz. 43 ze zm./, zgodnie z którym jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalenia cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń publicznych jednostek samorządu terytorialnego. W celu ustalenia takich opłat musi istnieć obiekt lub urządzenie stanowiące własność danego samorządu. Z kolei z ust. 2 cytowanego wyżej art. 4 wynika uprawnienie do powierzenia kompetencji w tym zakresie działającym jeszcze w tym czasie zarządom.