1. Dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu administracyjnym zakończonym zaskarżoną decyzją nie przesądza o jej uprawnieniu do wniesienia skargi. Przeto, mimo iż w orzecznictwie przyjmuje się, że prawo do wniesienia skargi wypływa ze statusu strony w postępowaniu administracyjnym, opowiedzieć się należy za brakiem automatyzmu w tym zakresie.
2. Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym na prawach strony /art. 31 par. 1 Kpa/, nie oznacza, że organizacja ta będzie podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi do NSA.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Izby Handlowo - Przemysłowej w Ł.-G. na decyzję Wojewody (...) z dnia 25 listopada 1999 r., (...) w przedmiocie pozwolenia na budowę - oddala skargę.
Zaskarżoną decyzją, wydaną na podstawie art. 5, art. 28, art. 34 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 414 ze zm./ i art. 138 par. 1 pkt 1 Kpa, utrzymana została w mocy decyzja Burmistrza Miasta Ł.-G. z dnia 20 października 1999 r. zatwierdzająca projekt budowlany i udzielająca spółce z ograniczoną odpowiedzialnością "MK" w M. pozwolenia na budowę domu handlowego na nieruchomości położonej w M. przy ulicy W. 22. Organ odwoławczy doszedł, bowiem do przekonania, że jest ona trafna i zgodna z przepisami prawa materialnego. Dlatego nie uwzględnił odwołania dopuszczonej do udziału w sprawie na mocy postanowienia z dnia 19 października 1999 r. Izby Handlowo-Przemysłowej w Ł.-G.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Izba domagała się uchylenia zapadłych w sprawie decyzji organów obu instancji, powołując się na zarzuty naruszenia prawa formalnego, a to art. 8, art. 9, art. 10, art. 28, art. 73, art. 77, art. 79, art. 138 par. 1 pkt 2 Kpa, poprzez pozbawienie skarżącej praw strony w postępowaniu administracyjnym i brak pouczenia o uprawnieniach strony, zwłaszcza w zakresie inicjatywy dowodowej, co skutkowało, niewyjaśnieniem sprawy, nierozważeniem całokształtu materiału dowodowego, a w konsekwencji wydaniem wadliwej decyzji. W uzasadnieniu skargi wskazano, iż dopuszczenie do udziału w sprawie w dniu 19 października 1999 r. i wydanie decyzji w pierwszej instancji w dniu następnym uniemożliwiło skarżącej czynny udział w tym postępowaniu. Ta okoliczność nie tylko wypaczyła tok postępowania i doprowadziła do wydania wadliwej decyzji, ale także stanowi podstawę wznowienia postępowania. Dlatego też wniosek o uchylenie obu decyzji uważała za trafny.
Odpowiadając na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w motywach zaskarżonej decyzji.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Merytoryczne rozpoznanie zarzutów skargi może nastąpić jedynie wówczas, gdy została ona wniesiona przez uprawniony podmiot, w zakreślonym prawem terminie, po wyczerpaniu przepisanych środków i jeżeli spełnia wymogi formalne. Okoliczności te bada Sąd z urzędu. W wyniku tych czynności Naczelny Sąd Administracyjny nabrał przekonania, że skarżąca nie ma legitymacji do wniesienia skargi w niniejszej sprawie. Stosownie do brzmienia art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ Sąd wszczyna postępowanie na podstawie skargi wniesionej przez uprawniony podmiot. Skarżąca jest organizacją społeczną, przeto - w świetle treści art. 33 ust. 2 cytowanej ustawy - ma uprawnienie do wniesienia skargi w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Legitymacja do wniesienia skargi służy, bowiem organizacji społecznej tylko wówczas, gdy przedmiot sprawy mieści się w zakresie jej statutowej działalności i tylko w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.
Trzeba w tym miejscu wskazać na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 października 1998 r., III RN 58/98 /OSNAPU 1999 nr 14 poz. 444/, wedle którego dalszą przesłanką mającą znaczenie dla oceny istnienia legitymacji skargowej organizacji społecznej jest działanie tegoż podmiotu w interesie społecznym. Sąd Najwyższy wskazał bowiem, że organizacji społecznej przysługuje legitymacja do złożenia skargi w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób jedynie wówczas, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i o ile równocześnie przemawia za tym interes społeczny, a zatem gdy naruszenie prawa nastąpiło na niekorzyść interesu społecznego /publicznego/, a nie w wypadku, gdy naruszony został wyłącznie indywidualny interes prawny. Stanowisko to zasadza się na powiązaniu treści art. 33 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym z normą art. 31 par. 1 Kpa, mającą zastosowanie w postępowaniu sądowoadministracyjnym na mocy art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.