Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Teresa Kobylecka, Sędziowie Sędzia WSA Jacek Kuza (spr.), Sędzia WSA Beata Ziomek, Protokolant Starszy sekretarz sądowy Sebastian Styczeń, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2013r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego w Busku- Zdroju na uchwałę Rady Gminy z dnia [...] nr [...] w przedmiocie uchwalenia Statutu Gminy I. stwierdza nieważność § 68 ust. 3 Statutu Gminy, stanowiącego załącznik do zaskarżonej uchwały; II. w pozostałym zakresie oddala skargę; III. stwierdza, że zaskarżona uchwała w zakresie określonym w punkcie I nie podlega wykonaniu do chwili uprawomocnienia się wyroku.
W dniu 30 czerwca 2003 r. Rada Gminy w Gnojnie podjęła uchwałę nr XVII/44/2003 w sprawie uchwalenia statutu Gminy Gnojno - na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 1, art. 22 ust. 1 i 2, art. 40 ust. 2 oraz art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. W statucie Gminy, stanowiącym załącznik do przedmiotowej uchwały, § 68 ust. 3 otrzymał następujące brzmienie: "Jeżeli radny jest nieobecny na sesjach Rady przez 3 kolejne posiedzenia i nie usprawiedliwi swojej nieobecności, Przewodniczący Rady może ten fakt podać do publicznej wiadomości wyborców w sposób ustalony przez Radę Gminy". Z kolei zgodnie z brzmieniem § 68 ust. 4 tego statutu: "W razie nieobecności radnego na 3 kolejnych posiedzeniach komisji Przewodniczący Komisji występuje z wnioskiem do Rady o odwołanie radnego ze składu komisji."
Prokurator Rejonowy w Busku-Zdroju zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach § 68 ust. 3 i 4 ww. uchwały wnosząc o stwierdzenie ich nieważności. Uchwale zarzucono rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 18 ust. 1 i ust. 2 i art. 19 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, polegające na zastosowaniu przez radę gminy i jej przewodniczącego oraz przewodniczącego komisji środków o charakterze restrykcyjnym, środków dyscyplinarnych wobec radnego w razie niewykonywania przez niego jego obowiązków - bez ustawowego upoważnienia i wyraźnej podstawy prawnej. Zdaniem Prokuratora, powołane przepisy ustawy o samorządzie gminnym dotyczą właściwości rady gminy, zadań przewodniczącego rady gminy oraz powołania i zasad funkcjonowania komisji stałych i doraźnych i w ich zakresie nie mieści się uprawnienie do stosowania wobec radnych środków restrykcyjnych, dyscyplinarnych w razie uchylania się radnego od wykonywania obowiązków. W uzasadnieniu stanowiska przytoczono orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego i sądów wojewódzkich.
W odpowiedzi na skargę Rada Gminy w Gnojnie uznała za zasadny zarzut, że nie wolno wprowadzać do statutu nie przewidzianych przez ustawę o samorządzie gminnym środków dyscyplinujących radnych. Wskazała, że do końca roku kalendarzowego zostanie przyjęty nowy statut uwzględniający aktualną linię orzecznictwa w zakresie kompetencji organów Gminy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga zasługuje na częściowe uwzględnienie.
Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), zwanej dalej P.p.s.a., kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego oraz inne akty tych organów i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej. Sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności (art. 147 § 1 P.p.s.a.). Przepis ten pozostaje w związku z art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), zwanej dalej u.s.g., zgodnie z którym uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. Jak wynika natomiast z art. 91 ust. 4 u.s.g. w przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa. W rezultacie jedynie istotne naruszenie prawa może być podstawą stwierdzenia nieważności uchwały organu gminy. Do takiej kategorii należy zaliczyć naruszenie: przepisów wyznaczających kompetencję do podejmowania uchwał, przepisów prawa ustrojowego, przepisów prawa materialnego oraz przepisów regulujących procedurę uchwalania tych aktów, jak również brak podstawy prawnej ich podejmowania (T .Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - komentarz, LexisNexis, Warszawa 2011, s. 147).