Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jan Zimmermann Sędziowie WSA Aldona Gąsecka-Duda Wojciech Jakimowicz / spr. / Protokolant Dorota Solarz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 listopada 2011 r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego Kraków [...] na uchwałę Rady Gminy Zielonki z dnia 20 czerwca 2000 r. nr XVI/36/2000 w przedmiocie włączenia posesji członków Społecznego Komitetu Budowy Kanalizacji w Węgrzcach do oczyszczalni ścieków stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały
Prokurator Rejonowy Kraków [...] pismem z dnia 21 czerwca 2011 r. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na uchwałę Rady Gminy Zielonki Nr XVI36/2000 z dnia 20 czerwca 2000 r. w sprawie włączenia posesji członków Społecznego Komitetu Budowy Kanalizacji w [...] do oczyszczalni ścieków na terenie miejscowości [...] Gmina Zielonki.
Prokurator zarzucił zakwestionowanej uchwale naruszenie art. 18 ust. 2 pkt 9e ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym poprzez uznanie, że stanowi on podstawę prawną nałożenia w drodze uchwały rady gminy obowiązku ponoszenia opłat jako warunek konieczny podłączenia do urządzeń oczyszczalni ściekowej i wniósł o stwierdzenie nieważności przedmiotowej uchwały w całości.
W uzasadnieniu skargi podniesiono, że zaskarżona uchwała została podjęta na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 9e ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, które to przepisy nie mogą stanowić podstawy prawnej do nałożenia w drodze uchwały rady gminy obowiązku ponoszenia opłaty za podłączenie do gminnej sieci wodociągowej.
W ocenie strony skarżącej zaskarżona uchwała jest aktem prawa miejscowego, gdyż nosi znamiona aktu prawa miejscowego, tzn. posiada cechę ogólności - generalności, abstrakcyjności, określa adresata - poprzez wskazanie jego cech nie wymieniając go z nazwy, dyspozycja określa postępowanie adresata i ma zastosowanie do wielu powtarzalnych okoliczności, stanowi podstawę do obliczenia i ustalenia wysokości opłaty za każdorazowe podłączenie się do sieci kanalizacyjnej.
W dalszej części skargi wskazano, że w polskim systemie prawnym żaden przepis nie daje gminie uprawnień do ogólnego wprowadzania opłat w drodze regulacji prawnych powszechnie obowiązujących. Przepisem takim nie jest powołany w podstawie kwestionowanej uchwały art. 18 ust. 2 pkt 9e ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, który jest przepisem ustrojowym wskazującym na zadania własne gminy.
Nadto wskazano, iż w dacie podjęcia spornej uchwały nie było przepisów rangi ustawowej, które upoważniałyby gminę do nałożenia na mieszkańców kosztów związanych z przyłączeniem do oczyszczalni ścieków, gdyż taka materia wykracza poza materię ustrojowo-organizacyjną.
Fakt, iż przesłanką korzystania z oczyszczalni ścieków jest wniesienie opłaty, powoduje, że opłata ta ma charakter obowiązkowy i stanowi niejako daninę publicznoprawną. Pomimo, iż opłata ta nie ma charakteru obowiązkowego w sensie prawnym, gdyż nie jest przymusowa, jednak jest wymuszona obowiązującymi standardami życiowymi i dlatego nie można uznać jej za dobrowolną.
Prokurator podniósł, iż jednostronne nakładanie na obywateli jakichkolwiek obowiązków, a w tym opłat, nie jest dopuszczalne bez upoważnienia ustawowego, a z art. 84 Konstytucji RP wynika, że obywatel jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych przewidzianych wyłącznie ustawą.
W odpowiedzi na skargę Rada Gminy Zielonki wniosła o jej oddalenie.
Wskazano, że powodem wprowadzenia przedmiotowej opłaty była sytuacja przed wprowadzeniem ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Wtedy budowa sieci wodociągowych i kanalizacyjnych wraz z przyłączami realizowana była w ramach "komitetów społecznych". Inicjatorem inwestycji byli mieszkańcy a gmina była inwestorem, która w oparciu o zawierane z nimi umowy cywilnoprawne realizowała budowę infrastruktury sieciowej. Opłata przyłączeniowa była rodzajem udziału finansowego odbiorcy usług w kosztach budowy sieci. Wskazano, iż społeczne komitety tworzone były na zasadzie dobrowolności, a podstawą uczestnictwa była chęć zaopatrzenia nieruchomości w system kanalizacji sanitarnej.