Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Andrzej Irla Sędziowie WSA: Mirosław Bator (spr.) Mariusz Kotulski Protokolant: Dorota Solarz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 lutego 2015 r. sprawy ze skargi W.C.-Z. na decyzję Wojewody z dnia 6 października 2014 r., znak: [...] w przedmiocie odmowy zwrotu nieruchomości skargę oddala
Starosta K. decyzją z dnia 24 lutego 2014 r. nr [...] działając na podstawie art. 136 ust. 3 i art. 137 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, art. 104 K.p.a. oraz art. 11 d ust. 9 i 10 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych po rozpatrzeniu wniosku M.Z. , M.B., J.Ł., Z.M. , A.Z. , M.C., M.P. W.Z., ,B.Z. , A.K., L.Z. ,D.Z. ,, N.W. , W.C.-Z. , P.Z,. B.Z. , oraz J.K. orzekł:
1/ o odmowie zwrotu działek nr [...] i nr [...] (powstałych z podziału działki nr [...]) położonych w obr. [...] jedn. ewid. K. , miasto K. w granicach wywłaszczonej działki nr [...] obr. [...] P. na rzecz M.Z,. M.B. ,J.Ł, Z.M., , M.C, A.Z. , M.P., W.Z. , A.K., D.Z., N.W., W.C. -Z., P.Z. B.Z. , , oraz J.K.
2/ o odmowie zwrotu działek nr [...] i nr [...] położonych w obr. [...]. ewid. K. , miasto K. w granicach wywłaszczonej działki nr [...] obr. [...] P. na rzecz B.Z. i L.Z. . W uzasadnieniu organ wskazał, że Starosta K. po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego w dniu 19 sierpnia 2011 r. wydał decyzję w której orzekł o zwrocie działki nr [...] na rzecz wnioskodawców oraz o odmowie zwrotu działki nr [...]. Od powyższej decyzji odwołanie złożył Prezydent Miasta K. . W wyniku przeprowadzonego postępowania odwoławczego Wojewoda decyzją z dnia 30 grudnia 2012 r. uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji. W powyższej decyzji organ odwoławczy wskazał, iż kwestią wymagającą wyjaśnienia w ponownie prowadzonym postępowaniu jest ustalenie, czy przedmiotowa nieruchomość faktycznie stanowiła działkę dowłaszczoną, a w przypadku potwierdzenia tego faktu, ustalenie stanu sprawy toczącej się przed Prezydentem Miasta K. (dotyczącej zwrotu części działki nr [...] w granicach działki nr [...] ) i w tym kontekście uzależnienie rozstrzygnięcia prowadzonego postępowania od wyniku postępowania prowadzonego przez Prezydenta Miasta K. Ponownie rozpoznając sprawę organ I instancji stwierdził, że podstawą rozpatrzenia wniosku o zwrot nieruchomości są przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Z treści ostatecznej decyzji Urzędu Dzielnicowego K. -K. z dnia 15 lipca 1985 r. nr [...] wynika, że działka nr [...] o pow. 9774 m2 obr. [...] (mały) P. , stanowiąca współwłasność J. i A.Z. , którzy zmarli przed wywłaszczeniem, wywłaszczona została na rzecz Skarbu Państwa z przeznaczeniem pod budowę Bazy Zajezdni Autobusowej MPK przy ul. [...] w K. , stosownie do decyzji Wydziału Gospodarki Przestrzennej i Architektury Urzędu Dzielnicowego K. -K. z dnia 21 grudnia 1983 r. zatwierdzającej plan realizacyjny tej inwestycji. Z akt wywłaszczeniowych pozyskano ofertę nr [...] Dyrekcji Inwestycji - Oddział III w sprawie zawarcia umowy kupna - sprzedaży części działki nr [...] obr.[...] P. oraz zawiadomienie z dnia 16.04.1985 r. o wszczęciu postępowania wywłaszczeniowo -odszkodowawczego. Z powyższych dokumentów tj. oferty i zawiadomienia wynika, iż pod budowę Zajezdni Autobusowej MPK przy ul. [...] niezbędna była jedynie część działki nr [...] o pow. 8049 m2 (tj. powstała z jej podziału działka nr [...] . Ponadto z przedmiotowych akt wywłaszczeniowych do akt sprawy pozyskano pismo [...] Dyrekcji Inwestycji Oddział III z dnia 20.05.1985 r., z którego wynika, iż po zapoznaniu się z żądaniami właścicieli nieruchomości zgłoszonymi na rozprawie w dniu 02.05.1985 r. przychyliła się ona m. in. do żądania współwłaścicieli nieruchomości z poz. 3 (obejmującej przedmiotową działkę nr [...]) uzasadniając to identycznie jak do poz. 2 tj. żądania właścicieli dotyczące wywłaszczenia całości działki uznano za usprawiedliwione gdyż działka przewidziana byłą do zajęcia pod przyszłą zajezdnię tramwajową MPK, budowa zajezdni autobusowej MPK odcina dojazd do pozostałej poza wywłaszczeniem działki a budowa nowej drogi dojazdowej ze względu na przeznaczenie przedmiotowej działki pod zajezdnię tramwaj ową byłaby niecelowa ze względów ekonomicznych. W związku z powyższym ostateczną decyzją Urzędu Dzielnicowego K. -K. z dnia 15 lipca 1985 r. wywłaszczona została cała działka nr [...] o pow. 9774 m2 obr. [...] P. . Mając na uwadze powyższe należy uznać przedmiotową nieruchomość jako "dowłaszczoną". Bowiem w przypadku, gdy na cele publiczne niezbędna była tylko część nieruchomości i tylko ta część objęta została wnioskiem o jej wywłaszczenie, a w wyniku wywłaszczenia pozostała część nieruchomości nie nadawała się do wykorzystywania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela wywłaszczeniem należało objąć całą nieruchomość. Organ wskazał, że analiza zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji geodezyjno - kartograficznej wskazuje, że działka nr [...] o pow. 9774 m2 obr. [...] dla potrzeb wywłaszczenia uległa podziałowi na działki: nr [...] o pow. 8049 m2 i nr [...] o pow. 1725 m2 -wykaz zmian z dnia 29.06.1984 r. Zgodnie z operatem modernizacji ewidencji gruntów z dnia 02.02.1995 r. działka nr [...] obr. [...] P. utworzyła działkę ewidencyjną nr [...] o pow. 1769 m2 obr.[...] ewid. K. m. K. Planem podziału z dnia 25.11.2010 r. działka nr [...] obr. [...]. ewid. K. została podzielona na działki: nr [...] o pow. 937 m2 i nr [...] o pow. 832 m2 obr. [...] ewid. K. Z wydanego przez Centralną Informację Ksiąg Wieczystych, Ekspozytura w K. , odpisu z księgi wieczystej nr [...] wynika, że objęta jest nią działka nr [...] obr.[...], jedn. ewid. K. , m. K. , a jej właścicielem jest Gmina K. Natomiast działka nr [...] obr. [...]. ewid. K. , m. K. objęta jest obecnie księgą wieczystą nr [...] , a jej właścicielem jest Gmina K. Przeprowadzona w dniu 11.02.2011 r. rozprawa administracyjna połączona z oględzinami nieruchomości wykazała, że zawnioskowana do zwrotu działka nr [...], obr. [...]. ewid. K. zagospodarowana jest w następujący sposób. Działka ma kształt trójkąta. Granica pd. - zach. przebiega wzdłuż polnej drogi, granica pn. - wsch. przebiega na całej długości wzdłuż skarpy, natomiast granica pn.- zach. przebiega po terenie płaskim. Teren w opisanych wyżej granicach porośnięty jest niekoszoną trawą, zakrzaczony i zadrzewiony. Teren sprawia wrażenie pozostawionego bez opieki. W narożniku południowym znajduje się dzikie wysypisko śmieci. W trakcie prowadzonego postępowania ustalono, iż działka nr [...], obr.[...] ewid. K. , nie jest obciążona prawami obligacyjnymi (najem, dzierżawa, użyczenie) oraz prawami rzeczowymi na rzecz osób trzecich. Z treści pism: Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej S.A. w K. z dnia 15.12.2010 r., Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji S.A. z dnia 10.12.2010 r., [...] Spółki Gazownictwa sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w K. z dnia 17.12.2010 r., Telekomunikacji Polska S.A. z dnia 07.03.2011 r. oraz Zakładu Energetycznego w K. z dnia 21.12.2010 r. wynika, iż objęta niniejszym postępowaniem działka nie jest obciążona infrastrukturą techniczną tych przedsiębiorstw. Dokonane w sprawie ustalenia dowodzą, że obecnie osobami uprawnionymi do domagania się zwrotu działki nr [...] (obecnie działki nr [...] i nr [...]) są: M.Z., M.B., J.Ł., Z.M., A.Z., M.C. , M.P. , W.Z. A.K. , D.Z. , N.K. z d. Z. , W.C.-Z. , P.Z. , B.Z. oraz J.K. , którzy skorzystali z przysługującego im uprawnienia. Z kolei wywłaszczenie na rzecz Skarbu Państwa prawa własności tej nieruchomości nastąpiło na podstawie ostatecznej decyzji z dnia 15 lipca 1985 r. Z uregulowania zawartego w art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami wynika, że podstawową materialnoprawną przesłanką zwrotu nieruchomości jest jej zbędność na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Opisana wyżej zasada doznaje jednak istotnego ograniczenia, gdy wnioskiem o zwrot objęta zostaje również część nieruchomości wywłaszczonej na wniosek właściciela. Sytuacja taka ma w szczególności miejsce, gdy na cele publiczne niezbędna jest jedynie część nieruchomości, zaś pozostała jej część nie nadaje się do racjonalnego wykorzystania na dotychczasowe cele przez aktualnego właściciela. Wówczas wywłaszczenie (przejęcie) przez właściwy podmiot również pozostałej części nieruchomości ma na celu wyłącznie ochronę jego interesów i stanowi odrębną przesłankę wywłaszczenia (przejęcia). W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego ugruntowany jest pogląd, że zwrot nieruchomości wywłaszczonej na wniosek właściciela (z przyczyn opisanych powyżej) możliwy jest tylko wówczas, gdy zwrotowi podlegają również działki przejęte na rzecz Skarbu Państwa na określony cel wywłaszczenia. Jeśli w sprawie nie występują przesłanki do zwrotu tej nieruchomości, wówczas wyłączone jest stosowanie art. 136 ust. 3 i art. 137 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami do zwrotu części nieruchomości wywłaszczonej na wniosek właściciela. Przyczyną, dla której nie może nastąpić samodzielny zwrot takiej nieruchomości, jest okoliczność, że nie była ona w chwili wywłaszczenia niezbędna na żaden cel określony w decyzji o wywłaszczeniu (wywłaszczona została wyłącznie na wniosek właściciela), a zatem niemożliwym jest ustalenie, czy stała się ona zbędna na cel wywłaszczenia. Wyłączona zostaje w ten sposób możliwość zaistnienia podstawowej materialnoprawnej przesłanki zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. Odnosząc powyższe rozważania do przedmiotowej sprawy organ stwierdził, że bez wątpienia działka nr [...] o pow. 1725 m2, obr. [...] (mały) P. , objęta została wywłaszczeniem na żądanie właścicieli i od samego początku była zbędna na cele wywłaszczenia. Jak wynika bowiem z oferty [...] Dyrekcji Inwestycji -Oddział III oraz zawiadomienia z dnia 16.04.1985 r. o wszczęciu postępowania wywłaszczeniowo - odszkodowawczego, pod budowę Zajezdni Autobusowej MPK przy ul. [...] niezbędna była jedynie część działki nr [...] o pow. 8049 m2 (tj. powstała z jej podziału działka nr [...] ). Natomiast w piśmie Dyrekcji Inwestycji Oddział III z dnia 20.05.1985 r., wskazano, iż po zapoznaniu się z żądaniami właścicieli nieruchomości zgłoszonymi na rozprawie w dniu 02.05.1985 r. przychylono się ona m. in. do żądania współwłaścicieli nieruchomości z poz. 3 (obejmującej przedmiotową działkę nr [...] ). W związku z powyższym ostateczną decyzją Urzędu Dzielnicowego K. -K. z dnia 15 lipca 1985 r. wywłaszczona została cała działka nr [...] o pow. 9774 m2 obr.[...] (mały) P. Analiza planu realizacyjnego zatwierdzonego powyższą decyzją wskazuje, iż objęta roszczeniem o zwrot działka nr [...] , powstała z działki nr [...] obr. [...] ) P. , znajduje się poza granicami przedmiotowej inwestycji, natomiast w granicach inwestycji znajdowała się dawna działka nr [...] (wskazana w ww. ofercie i zawiadomieniu), stanowiąca obecnie część działki nr [...] obr.[...] jedn. ewid. K. Postępowanie w sprawie zwrotu działki nr [...] stanowiącej obecnie m. in. działkę nr [...] obr. [...] jedn. ewid. K. m. K. prowadzone było przez Prezydenta Miasta K. Organ ten decyzją z dnia 6 czerwca 2013 r. orzekł o odmowie zwrotu działki nr [...] obr.[...] . jedn. ewid. K. , w granicach wywłaszczonej działki nr [...] obr. [...] ) , na rzecz: M.B. , J.Ł. , Z.M. , A.Z, . W.C. -Z. , , B.Z. i, P.Z. i, M.Z. i, M.C. , J.K. , M.P. , W.Z. , A.K. , D.Z. oraz N.W. . W uzasadnieniu wskazano, iż spełnione zostały dwie przesłanki zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, bowiem z wnioskiem wystąpili wszyscy spadkobiercy poprzednich właścicieli a działka stała się zbędna na cel wywłaszczenia, gdyż inwestycję rozpoczęto ale nie ukończono. Natomiast nie spełniona została przesłanka dotycząca stanu prawnego nieruchomości, gdyż stanowi ona własność prywatną a wnioskodawcy nie wystąpili o stwierdzenie nieważności umów przenoszących własność. Wojewoda decyzją z dnia 5 września 2013 r. umorzył postępowanie odwoławcze. Wobec powyższego stwierdzić należy, że przesłanka zwrotu, tj. okoliczność, że nieruchomość stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu nie może mieć zastosowania w stosunku do nieruchomości wywłaszczonej w przedmiotowym trybie (tj. na żądanie właściciela), czyli do działki nr [...] obr. [...] która weszła w skład działek: nr [...] i nr [...] , poł. w obr. [...] m. K. . Odmowa zwrotu nieruchomości wywłaszczonej tj. działki nr[...] obr. [...] , stanowiącej obecnie m. in. część działki nr [...] obr. [...] - pociąga za sobą konieczność stwierdzenia, że "dowłaszczona" na wniosek właściciela nieruchomość tj. działka nr [...] obr. [...] , która weszła w skład działek: nr [...] i nr [...] , poł. w obr.[...] m. K. , dzieli los prawny nieruchomości wywłaszczonej i tym samym nie może zostać zwrócona. Ponadto zgodnie z informacją przekazaną przez Wydział Skarbu Miasta Urzędu Miasta K. Referat Zwrotu Wywłaszczonych Nieruchomości pismem z dnia 29 maja 2012 r. m. in. w stosunku do działki nr [...] zostało wydane zawiadomienie o wszczęciu postępowania w sprawie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej dla zamierzenia pn.: "Budowa drogi l KDD (klasy dojazdowej - D, kategorii - droga gminna) początek na skrzyżowaniu dróg l KDD, 2KDD, 2KDZ w km 0+000,00 koniec na skrzyżowaniu z ul. [...] km 0 + 231,80 - oraz odcinka drogi gminnej 2KDD (klasy dojazdowej - D, kategorii - droga gminna) - początek na skrzyżowaniu dróg l KDD, 2KDD, 2KDZ km 0 + 000,00 do km 0 + 235,67 wraz z budową kanalizacji opadowej, budową oświetlenia ulicznego, przebudową linii kablowych SN, przebudową istniejących linii kablowych NN, przebudową instalacji wodociągowej".