W sytuacji, kiedy wydania nakazu opróżnienia budynku w trybie art. 68 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 414 ze zm./ domaga się sam właściciel, obowiązkiem organu jest wyjaśnienie, czy wniosek ten nie został złożony w celu nieuzasadnionego przerzucenia ciężaru dostarczenia lokali zamiennych na gminę /art. 68 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - Dz.U. nr 89 poz. 414 i art. 56 ust. 9 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych - Dz.U. nr 105 poz. 509 ze zm./.
Nie zwalnia to jednak organu od pewnego ustalenia, czy stan budynku rzeczywiście stwarza zagrożenie zawaleniem i to przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych źródeł informacji.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Tomasza Z. na decyzję Wojewody K. z dnia 15 grudnia 1998 r. (...) w przedmiocie odmowy wydania nakazu opróżnienia lokali mieszkalnych - uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji; (...).
Decyzją z 26 czerwca 1998 r. (...) na podstawie art. 68 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, oraz art. 104 Kpa Prezydent Miasta K. odmówił Tomaszowi Z., właścicielowi budynku przy ulicy G. 6 w K. wydania decyzji nakazującej opróżnienie lokali mieszkalnych w tymże budynku.
W uzasadnieniu podano co następuje:
Tomasz Z. przedłożył ekspertyzę w zakresie konstrukcji budynku wykonaną przez inż. Stefana P. W dniu 28 maja 1998 r. przeprowadzono oględziny budynku z udziałem właściciela i autora ekspertyzy. Budynek był nieremontowany i przez lata nie podlegał bieżącej konserwacji. Skutkiem tego jest jego nieodpowiedni stan techniczny - bardzo zniszczone pokrycie dachowe, zniszczone elementy więźby z miejscową korozją biologiczną, stare spękania tynków na sufitach i ścianach mieszkań. Konstrukcja budynku nie grozi zawaleniem, a tylko taki stan obliguje organ do wydania decyzji w trybie art. 68 Prawa budowlanego. W odwołaniu od tej decyzji Tomasz Z. zarzucił, że organ nie wziął pod uwagę faktu, iż zachodzi konieczność wymiany dachu wraz z konstrukcją, przewody kominowe muszą ulec całkowitej przebudowie, a roboty te mogą być wykonane tylko pod nieobecność najemców mieszkań.
Decyzją z dnia 15 grudnia 1998 r. (...) Wojewoda K. na podstawie art. 138 par. 1 ust. 1 Kpa zaskarżoną decyzję utrzymał w mocy. Stwierdził bowiem, że z protokołu oględzin z dnia 28 maja 1998 r., będącego podstawą wydania decyzji, nie wynika, aby istniał stan bezpośredniego zagrożenia zawaleniem obiektu lub jego części. Wykonanie zaś stosownego remontu obiektu jest obowiązkiem właściciela, podobnie jak ewentualne przekwaterowanie lokatorów zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych z dnia 2 lipca 1994 r.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Tomasz Z. zarzucił naruszenie przepisów art. 68 w zw. z art. 70 Prawa budowlanego przez to, że narzucono mu wykonanie w istocie remontu generalnego bez stworzenia odpowiednich warunków prawnoadministracyjnych i technologicznych, oraz sprzeczność ustaleń organu dotyczących braku stanu bezpośredniego zagrożenia zawaleniem z zebranym w sprawie materiałem.
W uzasadnieniu skargi Tomasz Z. podał:
Ocena stanu bezpośredniego zagrożenia zawaleniem z natury rzeczy jest trudna i musi opierać się na pewnym prawdopodobieństwie. Na żądanie organu dostarczona została opinia, ale jej treści organ nie uwzględnił. Z zawartego w opiniach opisu stanu dachu wynika, że grozi on zawaleniem. Konieczność dokonania remontu także pozostałych części budynku powoduje, że remont ten - mający charakter generalny - nie może być przeprowadzony przy zasiedlonych lokalach. Skoro organ opinii biegłego w tym zakresie nie podzielił, to dla jej obalenia konieczne było zasięgnięcie opinii innego biegłego.
W tym stanie skarżący domagał się uchylenia zaskarżonej decyzji i przekazania sprawy organowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Strona przeciwna wniosła o oddalenie skargi twierdząc, że zgodnie z art. 68 Prawa budowlanego organ obowiązany jest nakazać w drodze decyzji, na podstawie protokołu oględzin opróżnienie budynku w przypadku bezpośredniego zagrożenia zawaleniem. W protokole oględzin podpisanym przez skarżącego i autora opinii zapisano, iż konstrukcja budynku nie grozi zawaleniem. Była to dostateczna podstawa dla odmownego rozstrzygnięcia. Ponadto w opinii inż. P. opisującej stan budynku, nie zawarto wniosku o istniejącym bezpośrednim zagrożeniu, a wobec tego skarżący, sam nie będący biegłym, bezpodstawnie wniosek taki formułuje.