Sprawa ze skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Ł. w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały (...) Sejmiku Województwa Ł. w sprawie ustalenia stawki opłaty za korzystanie z przystanków
Tezy

1. Za korzystanie z przystanków /mieszczące się w pojęciu zasad korzystania z tych obiektów/ przewoźnicy uiszczają opłaty.

2. Przystanki mieszczą się w pasie drogowym, a ich istnienie służy stałemu i bezpośredniemu zaspokajaniu zbiorowych potrzeb ludności.

3. Opłaty te mają być ustalane dla wszystkich na równoprawnych warunkach.

4. Do określania sposobu ustalania opłat za korzystanie z przystanków na drogach wojewódzkich właściwy jest sejmik województwa. Nie można pojęcia przystanku sprowadzać wyłącznie do znaku drogowego. Przystanek to nie tylko znak drogowy, znak taki wyznacza zarazem miejsce usytuowania przystanku i możliwość zatrzymywania celem zabierania pasażerów /miejsce postojowe, zatoka postojowa/, niekiedy przystanek to także obiekty budowlane w postaci różnego rodzaju wiat i zadaszeń oraz związane z przystankiem trwale ławki. Korzystanie z tych urządzeń i wydzielonych miejsc ma charakter powszechny i stały, zaspokaja zbiorowe potrzeby społeczne związane z komunikacją i korzystaniem z dróg publicznych.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Zarządu Województwa Ł. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Ł. z dnia 16 stycznia 2002 r. (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały (...) Sejmiku Województwa Ł. z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za korzystanie z przystanków - uchyla rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Ł. z dnia 16 stycznia 2002 r. (...).

Uzasadnienie strona 1/3

Wojewoda Ł. rozstrzygnięciem nadzorczym (...) z dnia 16 stycznia 2002 r., na podstawie art. 78 ust. 1, art. 79 oraz art. 82 ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa stwierdził nieważność uchwały (...) Sejmiku Województwa Ł. z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za korzystanie z przystanków na drogach Województwa Ł. przez przewoźników wykonujących zarobkowy przewóz osób pojazdami samochodowymi nie będącymi taksówkami w regularnym transporcie zbiorowym.

W uzasadnieniu Wojewoda Ł. wyjaśnił, że przedmiotową uchwałą ustalono stawkę na korzystanie z przystanków przez określone w uchwale osoby w wysokości 0,20 zł za jeden wjazd na przystanek. Przedmiotowa uchwała została podjęta z naruszeniem przepisów art. 18 ust. 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, który stanowi, że do wyłącznej właściwości sejmiku województwa należy podejmowanie uchwał w innych sprawach zastrzeżonych ustawami i statutem województwa do kompetencji sejmiku województwa. W aktualnym stanie prawnym brak przepisu ustawowego upoważniającego sejmik województwa do ustalania opłaty za wjazd na przystanek zlokalizowany na drodze wojewódzkiej. Powołana uchwala narusza także przepisy ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych /Dz.U. 2000 nr 71 poz. 838/, które nie dają podstaw do nakładania na użytkowników dróg innych opłat niż określone w art. 13 ust. 2. Przepis ten wyraźnie stanowi, jakie opłaty można nakładać za korzystanie z dróg publicznych i nie wymienia opłaty za wjazd na przystanek.

Ponadto uchwała (...) narusza art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej /Dz.U. 1997 nr 9 poz. 43 ze zm./ zgodnie z którym, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego. W celu ustalenia jednej z takich opłat musi istnieć obiekt lub urządzenie stanowiące własność określonego samorządu. Przedmiotowe przystanki są najczęściej jedynie znakiem drogowym /D 15/ umieszczonym w pasie drogowym /na poboczu/ gdzie pasażerowie oczekują na przewoźnika. Przystanki nie są obiektami i urządzeniami użyteczności publicznej i nie jest możliwe pobieranie za korzystanie z nich jakichkolwiek opłat.

Zarząd Województwa Ł., działając w oparciu o uchwałę (...) Sejmiku Województwa Ł. z dnia 29 stycznia 2002 r. upoważniającą Zarząd do zaskarżenia rozstrzygnięcia nadzorczego, wniósł skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W skardze wnoszono o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Ł. z dnia 16 stycznia 2002 r. jako sprzecznego z prawem. W skardze powołano się na przepisy art. 19 ust. 1 i art. 20 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, które nakładają na zarządców dróg określone obowiązki. Należą do nich m.in. obowiązki związane z utrzymaniem nawierzchni, chodników, obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą. Zarządcą dróg wojewódzkich jest Zarząd Województwa Ł. W myśl przepisu art. 4 ust. 1 ustawy o drogach publicznych określenie droga lub pas drogowy oznacza wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz do ruchu pieszych wraz z lezącymi w jego ciągu m.in. placami i zatokami postojowymi. Zarządca drogi sprawuje nieodpłatny trwały zarząd gruntami w pasie drogowym, jak również może oddawać te grunty w dzierżawę, najem lub je użyczać na cele związane z gospodarką drogową, potrzebami ruchu drogowego i obsługi uczestników ruchu. Ustawa dopuszcza zatem rozporządzanie przez zarządców dróg przedmiotowymi gruntami w formach cywilnoprawnych. Z przepisu art. 11 ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 29 września 1997 r. o warunkach wykonywania krajowego drogowego transportu osób /Dz.U. nr 141 poz. 942 ze zm./ wynika, że przedsiębiorca ubiegający się o zezwolenie na przewozy regularne obowiązany jest przedłożyć organowi udzielającemu zezwolenia ustalone z właścicielami przystanków i dworców zasady korzystania z tych obiektów. Zasady te mogą być ustalone właśnie w formie umów. Opłaty za korzystanie z przystanków i dworców powinny być ustalone dla przewoźników na równoprawnych warunkach, czyli w formie uchwały organu stanowiącego samorządu województwa. Przepis ten stanowi odbicie konstytucyjnej zasady równości i wyjątek od negocjacyjnego ustalania opłaty za korzystanie z czyjejś własności odrębnie z każdym z kontrahentów.

Strona 1/3