Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Marek Zalewski (spr.), Sędziowie NSA Sędzia WSA Jacek Czaja, Sędzia WSA Jadwiga Pastusiak, Protokolant Ewa Lachowska, po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2004 r. sprawy ze skargi Prezydenta Miasta na decyzję Wojewody z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie nieważności zarządzenia Prezydenta Miasta w sprawie przyjęcia Regulaminu przewozu osób i bagażu ręcznego pojazdami "[...]" Sp. z o.o. oddala skargę.
Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia [...] Nr [...] wydanym na podstawie art. 91 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) Wojewoda i stwierdził nieważność zarządzenia Nr [...] Prezydenta Miasta z dnia [...] w sprawie przyjęcia Regulaminu przewozu osób i bagażu ręcznego pojazdami "[...]", Sp. z o.o. , w części obejmującej § 10 pkt 12.
Kwestionowany przepis powyższego Regulaminu stanowi, że "Zgodnie z § 9 pkt 2 kontroler uprawniony jest również do udaremnienia próby opuszczania pojazdu (bez użycia siły) pasażerowi nie posiadającemu ważnego biletu lub dokumentu uprawniającego do ulgowego bądź bezpłatnego przejazdu do chwili:
a/ uiszczenia kary na miejscu gotówką za popełnione wykroczenie przewozowo-taryfowe w środku komunikacji miejskiej,
b/ ustalenia danych personalnych i wystawienia biletu opłaty dodatkowej kredytowej na podstawie okazanego dokumentu tożsamości,
c/ okazania dokumentu potwierdzającego posiadane uprawnienia do przejazdu ulgowego bądź bezpłatnego,
d/ przyjazdu funkcjonariuszy Policji lub Straży Miejskiej (dotyczy pasażerów nie posiadających lub odmawiających okazania dokumentu tożsamości) .
W ocenie organu nadzoru powyższa regulacja jest sprzeczna z prawem.
Stosownie do treści art. 4 ustawy z dnia 15 listopada 1984r. - Prawo przewozowe (Dz.U. z 2000r. nr 50, poz. 601 ze z.) przewoźnik może wydawać regulaminy określające warunki obsługi podróżnych, odprawy oraz przewozu osób i rzeczy.
Wspomniany regulamin nie jest aktem normatywnym. Jego postanowienia nie mogą być sprzeczne z przepisami prawa przewozowego a także z innymi, bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa.
Zdaniem Wojewody poza zakresem regulacji regulaminowej znajduje się kwestia kontroli dokumentów przewozu osób lub bagażu. Normuje ją bowiem art. 33a ustawy - Prawo przewozowe.
Zakres uprawnień przysługujących kontrolerowi został precyzyjne określony w tym przepisie i nie może być rozszerzony w regulaminie o prawo "udaremnienia próby opuszczenia pojazdu pasażerowi nie posiadającemu ważnego biletu".
Regulacja § 10 pkt 12 przedmiotowego regulaminu budzi wątpliwości także w kontekście art.41 ust. 1 Konstytucji RP, zapewniającego każdemu nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności - zgodnie z tym przepisem - może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonym w ustawie.
Kwestionowany przepis regulaminu w istocie dopuszcza ograniczenie swobody przemieszczania się osób. W ocenie organu nadzoru aktualnie obowiązujące ustawy nie przyznają zaś kontrolerom uprawnienia do takiego ograniczania wolności.
Zakwestionowana regulacja nie mieści się - zdaniem Wojewody - w pojęciach "warunków obsługi pasażerów" lub "zasad korzystania z usług publicznych", o których stanowią art. 4 ustawy - Prawo przewozowe oraz art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997r. Nr 9, poz. 43 ze zm.).
Regulamin określający warunki obsługi podróżnych, odprawy oraz przewozu osób i rzeczy, może określać jedynie techniczne warunki świadczenia usług w zakresie przewozu osób i rzeczy (por. glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1991r. III CZP 75/91 - OSP 1993/7-8/150).