Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Krystyna Sidor, Sędziowie Sędzia NSA Witold Falczyński,, Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski (sprawozdawca), Protokolant Starszy referent Beata Basak, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 11 września 2008 r. sprawy ze skargi A. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zaliczki alimentacyjnej uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wójta Gminy z dnia [...] r. nr [...]
W dniu 18 września 2006r. A. B. złożyła do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej wniosek o ustalenie prawa do zaliczki alimentacyjnej dla syna M. i córki D., przy czym podała, że inną córkę , G. wychowuje razem z jej ojcem. Do wniosku dołączyła zaświadczenie komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych należnych od J. B.
Decyzją z dnia [...] Wójt Gminy odmówił ustalenia prawa do zaliczki alimentacyjnej w żądanym zakresie. W uzasadnieniu wyjaśniono, że stosownie do art. 2 pkt.5 lit.a) ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz o zaliczce alimentacyjnej ( Dz.U Nr 86, poz. 732 ze zmianami ) uprawnioną do zaliczki alimentacyjnej jest osoba uprawniona do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego , którego egzekucja jest bezskuteczna, jeżeli osoba uprawniona jest wychowywana przez osobę samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych. Z kolei art. 3 pkt.17a ustawy o świadczeniach rodzinnych stanowi, że przez osobę samotnie wychowującą dziecko należy rozumieć pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba, że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem. Powyższego warunku w ocenie organu nie spełnia wnioskodawczyni, bowiem córkę G. wychowuje wspólnie z jej ojcem L. W.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze powyższą decyzję utrzymało w mocy, uznając przyjęte przez organ I instancji stanowisko za prawidłowe.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego A. B. zarzuciła decyzji organu odwoławczego naruszenie art. 2 pkt.5 oraz art.3 pkt 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez ich niewłaściwą interpretację i wniosła o jej uchylenie.
Skarżąca podniosła, że instytucja przewidziana w art. 17a ustawy o świadczeniach rodzinnych miała na celu wyeliminowanie sytuacji, gdy rodzice brali fikcyjny rozwód, żeby wyłudzić świadczenie, choć nadal zamieszkiwali razem i razem wychowywali dzieci. W jej ocenie nie może to jednak dotyczyć sytuacji, gdy ojciec dzieci od wielu lat zamieszkuje oddzielnie . Podkreśliła, że brak skutecznej egzekucji świadczeń alimentacyjnych nie może stanowić podstawy do przerzucenia prawnej i formalnej odpowiedzialności łożenia na utrzymanie obcych dzieci na jej konkubenta, co jest niezgodne z Konstytucją oraz kodeksem rodzinnym i opiekuńczym.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje :
Stosownie do art.2 pkt.5 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r, o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz o zaliczce alimentacyjnej ( Dz.U Nr 86, poz. 732 ze zmianami ) w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania w sprawie , uprawnioną do świadczenia alimentacyjnego jest osoba uprawniona do świadczenia alimentacyjnego ustalonego na podstawie tytułu wykonawczego , którego egzekucja jest bezskuteczna, jeżeli : 1) osoba uprawniona jest wychowywana przez osobę samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych; 2) osoba uprawniona jest wychowywana przez osobę pozostającą w związku małżeńskim z osobą , która przebywa w zakładzie karnym powyżej 3 miesięcy albo jest całkowicie ubezwłasnowolniona ; 3) jest osobą uczącą się w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych. Art. 3 pkt.17a ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych ( Dz.U Nr 228, poz. 2255 ze zmianami ) stanowi , że przez osobę samotnie wychowującą dziecko uważa się pannę, kawalera, wdowę , wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu , osobę rozwiedzioną , chyba, że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem. Przepis ten został dodany do ustawy na mocy art. 1 pkt.2 lit.a ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych ( Dz.U Nr 267, poz. 2260 ) i zaczął obowiązywać od dnia 1 stycznia 2006 r. Do tej daty pojęcie osoby samotnie wychowującej dziecko zawierał art.3 ust.17 ustawy w brzmieniu nadanym przez art.27 pkt.2 lit.g ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej ( Dz.U Nr 86, poz. 732 ) według którego za osobę samotnie wychowującej dziecko uważano pannę, kawalera, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, wdowę lub wdowca, jeżeli wspólnie nie wychowuje dziecka z ojcem lub matką dziecka.