Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marta Laskowska-Pietrzak, Sędziowie Sędzia WSA Jacek Czaja, Sędzia NSA Witold Falczyński (sprawozdawca), Protokolant Referent stażysta Kinga Górka, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 20 marca 2018 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia świadczeń nienależnie pobranych I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Prezydenta Miast z dnia [...] nr [...] II. przyznaje adwokatowi P. P. od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w wysokości 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy), w tym 55,20 zł (pięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) należnego podatku od towarów i usług.
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] lipca 2017 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze, po rozpatrzeniu odwołania M. K., utrzymało w mocy decyzję wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta L. przez Kierownika Działu Świadczeń Społecznych Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w L. Filia Nr 2, z dnia [...] kwietnia 2017 r. nr [...], w przedmiocie odmowy umorzenia świadczeń nienależnie pobranych z tytułu wypłaty zasiłku stałego za okres od dnia [...] listopada 2012 r. do dnia [...] lipca 2013 r. w wysokości [...] zł.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Kolegium wyjaśniło, że decyzją z dnia [...] października 2016 r. nr [...] organ pierwszej instancji uznał świadczenia wypłacone M. K. w okresie od dnia [...] listopada 2012 r. do dnia [...] lipca 2013 r. z tytułu przyznanego zasiłku stałego w łącznej kwocie [...]zł, za świadczenia nienależnie pobrane (jednocześnie zobowiązując stronę do ich zwrotu). Decyzja ta została następnie utrzymana w mocy decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] stycznia 2017 r. nr [...]
Podaniem z dnia [...] lutego 2017 r. zobowiązany zwrócił się o częściowe umorzenie świadczeń nienależnie pobranych w wysokości [...] zł, których część (4.761,00 zł) została ustalona ww. decyzjami. Jednocześnie w dniu [...] marca 2017 r. M. K. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie na ww. decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] stycznia 2017 r.
Po analizie przeprowadzonego w dniu [...] lutego 2017 r. wywiadu środowiskowego oraz posiadanej dokumentacji, Kierownik Działu Świadczeń Społecznych Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w L. F. N. 2 decyzją z dnia [...] kwietnia 2017 r. odmówił umorzenia świadczeń nienależnie pobranych z tytułu wypłaty zasiłku stałego za okres od dnia [...] listopada 2012 r. do dnia [...] lipca 2013 r. w wysokości [...] zł. Organ stwierdził, że sytuacja materialna i życiowa M. K. nie uzasadnia uwzględnienia jego wniosku.
Od powyższej decyzji M. K. wniósł odwołanie. Kwestionując zasadność wydanej decyzji i wskazując na trudną sytuację finansową podtrzymał wniosek o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń.
Organ odwoławczy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji powielił treść uzasadnienia utrzymanej w mocy decyzji pierwszoinstancyjnej, przyjmując argumentację organu pierwszej instancji jako własną. Stwierdził, że sprawa została prawidłowo rozpatrzona przez organ I instancji oraz wydana została prawidłowa decyzja w sprawie, a rozstrzygnięcie zostało dostatecznie uzasadnione w oparciu o ustalony stan faktyczny.
Na powyższą decyzję M. K. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, w której wskazał, że nie zgadza się z przedmiotową decyzją.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:
Skarga zasługuje na uwzględnienie.
Rozpatrując wniosek M. K. o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń organy obu instancji pominęły okoliczność, że prawomocnym wyrokiem z dnia 14 grudnia 2017 r. sygn. akt II SA/Lu 347/17 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, działając na podstawie art. 179 a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm. - dalej jako "p.p.s.a."), uchylił własny wyrok z dnia 11 lipca 2017 r. (sygn. akt j.w.) oddalający skargę M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] stycznia 2017 r. nr [...] i jednocześnie uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta L. z dnia [...] października 2016 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w wysokości [...] zł (tj. świadczeń z tytułu wypłaconego zasiłku stałego, będących przedmiotem niniejszej sprawy). W uzasadnieniu wyroku z dnia [...] grudnia 2017 r. Sąd wskazał, że rozpoznając sprawę zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, która jest wszczynana z urzędu, organ administracji - w toku tego postępowania - obowiązany jest w myśl art. 104 ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1769 ze zm.) ocenić, czy zachodzą przesłanki do odstąpienia od żądania zwrotu należności. Postępowanie w przedmiocie zwrotu świadczenia i odstąpienia od żądania zwrotu, jest bowiem jednym postępowaniem, a nie dwoma odrębnymi postępowaniami. Zatem w ramach jednego postępowania konieczne jest ustalenie, czy zachodzi przypadek szczególnie uzasadniony, zwłaszcza z uwagi na sytuację osoby, która pobrała nienależne świadczenie. Jeżeli zaś chodzi o ustawowy wymóg złożenia wniosku o odstąpienie od żądania zwrotu (przez pracownika socjalnego lub przez stronę), uznać należy, że jeśli wniosek taki nie zostanie złożony przez pracownika socjalnego, organ winien pouczyć stronę o takiej możliwości (Sąd powołał się w tym względzie na pogląd wyrażony w wyroku NSA z dnia 19 listopada 2008 r. sygn. akt I OSK 1894/07, Lex 580349).
W rozpoznawanej sprawie, wobec prawomocnego uchylenia decyzji ostatecznej w przedmiocie zwrotu świadczeń nienależnie pobranych, orzekanie w przedmiocie umorzenia tych świadczeń było przedwczesne. Dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy w przedmiocie umorzenia kwoty nienależnie pobranych świadczeń w całości albo w części, odroczenia terminu płatności albo rozłożenia na raty, konieczne jest bowiem uprzednie ostateczne zakończenie postępowania w sprawie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. W świetle powyższego, dopiero po uprawomocnieniu się decyzji o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia, można rozstrzygać w kwestii jego ewentualnego umorzenia.
Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit "a" i "c" p.p.s.a., orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.
Orzeczenie o przyznaniu pełnomocnikowi skarżącego wynagrodzenia z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zawarte w pkt II sentencji wyroku, znajduje natomiast uzasadnienie w art. 250 § 1 i § 2 p.p.s.a. oraz § 21 ust. 1 pkt 1 lit. "c" w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r. poz. 1714).