Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Marzenna Glabas Sędziowie sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) sędzia WSA Tadeusz Lipiński Protokolant specjalista Małgorzata Krajewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2018 r. sprawy ze skargi P. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]", nr "[...]" w przedmiocie umorzenia należności z tytułu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. przyznaje radcy prawnemu K. N. od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) netto powiększoną o należny podatek VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu.
Decyzją z dnia "[...]" wydaną z upoważnienia Burmistrza M. przez Kierownika Sekcji Pomocy Środowiskowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w M., na podstawie art. 2 pkt 10 oraz art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2017r., poz. 489 ze zm., dalej jako: u.p.o.u.a.) odmówiono P. P. umorzenia należności powstałej z tytułu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz jego syna A. P. (wypłacanych do rąk matki D.G.) w okresach świadczeniowych: 2008/2009, 2009/2010, 2010/2011, 2011/2012, 2012/2013, 2013/2014, 2014/2015, 2015/2016 i 2016/2017. Wskazano, iż łączna kwota zaległości na dzień wydania decyzji wynosi 41 881,38 zł, w tym kwota główna: 33 597,16 zł oraz ustawowe odsetki za opóźnienie - 8 284,22 zł. W uzasadnieniu podano, że P.P. wystąpił z prośbą o umorzenie należności wypłaconych z funduszu alimentacyjnego na rzecz jego syna A. P., argumentując to trudną sytuacją materialną spowodowaną chorobą. Ustalono, że wnioskodawca posiada orzeczenie o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (okresowo do dnia 31 października 2017r.), a jedynym źródłem jego dochodu jest zasiłek stały w kwocie 640,00 zł miesięcznie. Wnioskodawca mieszka w mieszkaniu własnościowym odziedziczonym po rodzicach o pow. 72 m² i prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe. Podano, że opłaca na bieżąco wszystkie rachunki i utrzymuje się, lecz po zsumowaniu kwot wydatków suma miesięcznego rozchodu przewyższa kwotę przychodu, tj. wysokość zasiłku stałego - 604,00 zł. Podniesiono jednak, że wnioskodawca korzysta z różnych innych form wsparcia udzielanych przez organ pomocy społecznej, np. w postaci zasiłku celowego na zakup opału. Wskazano, że w ostatnim czasie nie wystąpiły w sytuacji strony żadne zdarzenia losowe, nie posiada on zobowiązań w postaci kredytów i pożyczek, ani też nie otrzymuje wsparcia od fundacji, stowarzyszeń czy rodziny. W związku z wystąpieniem osoby uprawnionej (reprezentowanej przez matkę) oraz bezskutecznością egzekucji prowadzonej przez komornika sądowego organ przyznał prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a tym samym przejął w zastępstwie strony obowiązek ciążący na dłużniku alimentacyjnym dostarczenia środków utrzymania niezbędnych jego dziecku. Jednakże fakt przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie zwalnia wnioskodawcy z obowiązku uregulowania ciążących na nim zobowiązań względem syna oraz organu, który w jego zastępstwie od października 2008r. do chwili obecnej dofinansowuje koszty utrzymania jego dziecka. Podkreślono, iż świadczenia z funduszu alimentacyjnego finansowane są z budżetu państwa, a więc są to środki publiczne wydatkowane na ustawowo przewidziany cel z obowiązkiem ich zwrotu łącznie z odsetkami. Podano, że trudna sytuacja finansowa, brak zatrudnienia i niewielkie dochody są cechą większości zobowiązanych, za których świadczenia wypłaca fundusz alimentacyjny, a w związku z tym umorzenie należności z tej przyczyny czyniłoby martwą regulację o obowiązku zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego organowi właściwemu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego. Podano, że syn wnioskodawcy legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i wymaga specjalnego systemu kształcenia, a w związku z tą niepełnosprawnością matka dziecka pobiera świadczenie pielęgnacyjne na syna od dnia 1 maja 2004r., przyznane na stałe. Zatem stan zdrowia oraz praktycznie zerowe możliwości zarobkowe uprawnionego do alimentów sprawiają, że sytuacja bytowa syna wnioskodawcy jest znacznie trudniejsza niż wnioskodawcy, legitymującego się jedynie okresowym orzeczeniem o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, przy czym w orzeczeniu tym wskazano, że jest on zdolny do pracy w warunkach pracy chronionej. Wskazano, iż zastosowanie ulgi w postaci umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, w oparciu o art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a. wymaga zaistnienia w sytuacji osoby zobowiązanej do zwrotu należności okoliczności szczególnych, czy też nadzwyczajnych - niezależnych od dłużnika alimentacyjnego, czyli takich, których nie sposób przewidzieć przy dochowaniu nawet najwyższej staranności, a więc sytuacje nagłe, niespodziewane. Wnioskodawca nie ma innych osób na utrzymaniu, posiada zdolność do pracy, gdyż orzeczenie o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie eliminuje go z życia zawodowego, a jedynie ogranicza warunki wykonywania pracy, zaś schorzenia, na które cierpi nie są wynikiem zdarzeń nagłych czy losowych. Poza tym posiada majątek w postaci odziedziczonego mieszkania. Wskazano, iż jeżeli wnioskodawca nie jest w stanie wywiązywać się z nałożonego na niego obowiązku alimentacyjnego winien w pierwszej kolejności podjąć chociażby próbę zmniejszenia miesięcznej kwoty alimentów, przy czym działania w tym kierunku może podjąć jedynie zainteresowany. Informacyjnie wskazano, że zgodnie z art. 30 ust. 1 u.o.p.o.u.a. możliwe jest umorzenie należności, jeżeli zobowiązany będzie wywiązywać się ze swoich zobowiązań. Jednocześnie organ poinformował, iż istnieje możliwość ubiegania się o rozłożenie powstałej zaległości na raty, jeżeli dłużnik wystąpi z takim wnioskiem do organu.