Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Marzenna Glabas po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 czerwca 2020 r. sprawy ze sprzeciwu B. O. od decyzji Wojewody z dnia "[...]" r., nr "[...]" w przedmiocie przejęcia na Skarb Państwa nieruchomości 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. zasądza od organu na rzecz skarżącej kwotę 597 zł (pięćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Decyzją z "[...]" r., nr "[...]", Starosta (dalej jako: "organ I instancji", "Starosta"), działając w trybie wznowienia postępowania, stwierdził, że: 1. orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (dalej jako: "PPRN") z dnia "[...]" r., nr "[...]", w sprawie przejęcia na Skarb Państwa nieruchomości o pow. 8,78 ha, położonej we wsi Z., zostało wydane z naruszeniem prawa ze względu na brak udziału strony w postępowaniu oraz
2. odmówił uchylenia tego orzeczenia, na podstawie art. 146 § 1 k.p.a., z powodu upływu terminu do uchylenia orzeczenia.
Zaskarżoną decyzją z "[...]" r., nr "[...]", Dyrektor Wydziału Infrastruktury i Nieruchomości w Urzędzie Wojewódzkim, działając z upoważnienia Wojewody (dalej jako: "organ odwoławczy", "Wojewoda"), w wyniku rozpatrzenia odwołania, uchylił powyższą decyzję i przekazał sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia.
W uzasadnieniu organ odwoławczy przytoczył stan faktyczny i prawny sprawy. Wskazał, że postępowanie wznowieniowe zostało wszczęte na skutek wniosku A. A. z 2013 r. Opisał decyzje organu I instancji, który pięciokrotnie stwierdził wydanie orzeczenia z naruszeniem prawa z powodu braku udziału strony w postępowaniu i odmówił uchylenia orzeczenia ze względu na upływ terminu. Decyzją z "[...]" r. organ odwoławczy utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. Wojewoda podał, że WSA w Olsztynie uchylił tę decyzję i utrzymaną nią w mocy decyzję Starosty, wyrokiem z 25 lipca 2017 r., sygn. akt II SA/Ol 466/17, wobec wątpliwości co do treści wniosku. W związku z tym ustalono, że wnioskodawca wystąpił w imieniu własnym jako współwłaściciel gospodarstwa rolnego objętego orzeczeniem PPRN oraz w imieniu matki J. A. (współwłaścicielki gospodarstwa) - jako jej następca prawny. W kolejnych dwóch decyzjach kasatoryjnych wydanych po wyroku WSA - w 2018 r. i 2019 r., Wojewoda zarzucił organowi I instancji, że nie określił w sentencji decyzji - która ze stron nie brała udziału w postępowaniu zakończonym orzeczeniem. Zarzucił też brak ustalenia faktycznej (rzeczywistej) daty opuszczenia gospodarstwa rolnego przez jego właścicieli (współwłaścicieli). Zobowiązał organ do uzupełnienia materiału dowodowego w tym zakresie. Wojewoda argumentował, że powyższe ma na celu ustalenie, czy w przedmiotowej sprawie zastosowanie powinien mieć przepis art. 15 dekretu z 1955 r., czy przepis art. 2 ustawy z 1957 r. Ponadto organ odwoławczy wskazał, że wnioskodawca zmarł i na jego miejsce do postępowania wstąpiły jego spadkobierczynie: B. O. i H. M.
Uzasadniając ponowny zwrot sprawy organowi I instancji - zaskarżoną decyzją z "[...]" r. - Wojewoda wyjaśnił, że we wznowionym postępowaniu status strony przysługiwał J. A. i A. A. Zarzucił, że organ I instancji nadal nie określił jednoznacznie w rozstrzygnięciu, która ze stron nie brała udziału w postępowaniu dotyczącym wydania orzeczenia. Zauważył, że powyższe nie wynika również z uzasadnienia decyzji organu I instancji, w którym opisane zostały czynności podejmowane od 2013 r. Poza tym Wojewoda wytknął organowi I instancji, że w żaden sposób nie wypowiedział się w kwestii doręczenia lub ogłoszenia orzeczenia PPRN, a tym samym naruszył przepis art. 107 § 1 pkt 6 k.p.a. poprzez brak należytego uzasadnienia faktycznego i prawnego w zakresie punktu 2 zaskarżonej decyzji. Uznał, że organ I instancji naruszył jednocześnie art. 80 k.p.a. poprzez uznanie za udowodniony fakt spełnienia określonej w art. 146 § 1 k.p.a. przesłanki uniemożliwiającej uchylenie orzeczenia. Wojewoda wskazał też, że organ I instancji nadal nie ustalił jednoznacznie kwestii opuszczenia gospodarstwa rolnego przez strony postępowania. Zauważył, że Starosta oceniając zebrany materiał dowodowy w sprawie wskazał, że A. A. opuścił gospodarstwo w 1951 r. natomiast jego matka w 1955 r. Zaznaczył, że ustalenie przez Starostę, że gospodarstwo zostało opuszczone przez J. A. w 1955 r., bez wskazania czy miało to miejsce przed czy po 29 kwietnia 1955 r., nie daje podstaw do uznania, że w przedmiotowej sprawie zastosowanie miał przepis art. 2 ustawy z 1957 r. Organ odwoławczy wyjaśnił, że w orzeczeniu PPRN powołano dwie podstawy prawne: art. 15 dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym oraz art. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym. Wskazał, że pomiędzy ww. przepisami nie ma bezpośredniej łączności normatywnej, co oznacza, że są odrębnymi przepisami. Na mocy ww. przepisów na własność państwa przechodziły gospodarstwa rolne, a przejęcie to następowało: z mocy prawa - na podstawie art. 15 dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r., jeżeli stwierdzono fakt opuszczenia gospodarstwa przed dniem 29 kwietnia 1955r. (fakt przejścia gospodarstwa (działki) na własność Państwa, stwierdzało prezydium powiatowej rady narodowej); z mocy uznaniowego orzeczenia prezydium powiatowej rady narodowej - na podstawie art. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1957 r. (w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania orzeczenia ), jeśli fakt opuszczenia gospodarstwa miał miejsce w okresie od dnia 29 kwietnia 1955 r. do dnia wejścia w życie tej ustawy. Zatem, ustalenie faktycznej (rzeczywistej) daty opuszczenia przedmiotowego gospodarstwa przez jego właścicieli (współwłaścicieli) jest istotne, bowiem pozwoli na uzyskanie odpowiedzi, czy w przedmiotowej sprawie zastosowanie powinien mieć przepis art. 15 dekretu z 1955 r., czy przepis art. 2 ustawy z 1957 r.