Dnia 20 listopada 2014 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia NSA Janina Kosowska Sędziowie sędzia WSA Tadeusz Lipiński (spr.) sędzia WSA Katarzyna Matczak Protokolant specjalista Wojciech Grabowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2014 roku sprawy ze skargi Stowarzyszenia A na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie dopuszczenia do udziału w postępowaniu 1/ uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie organu I instancji; 2/ zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącego Stowarzyszenia A kwotę 100 złotych (słownie: sto) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego; 3/ orzeka, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu.
Z przekazanych Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Olsztynie akt sprawy wynika, że w dniu 16 października 2013r. do Starostwa Powiatowego w A wpłynęło podanie Stowarzyszenia A o dopuszczenie do udziału w postępowaniu na prawach strony w sprawie kopalni kruszyw na działce nr "[...]", obręb A, A.
Postanowieniem z dnia "[...]" działający z upoważnienia Starosty
A, Naczelnik Wydziału Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego A odmówił dopuszczenia rzeczonej organizacji do udziału w postępowaniu w sprawie zatwierdzenia w drodze decyzji "Dokumentacji geologicznej złoża kruszywa naturalnego A w kat. A ", położonego na części działki "[...]", obrębu geodezyjnego A, w gminie A. Rozstrzygnięcie to oparto na stwierdzeniu, że udział tej organizacji społecznej w toczącym się postępowaniu nie jest uzasadniony celami statutowymi tej organizacji. Postanowienie w toku kontroli instancyjnej zostało uchylone przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w dniu "[...]", a sprawa przekazana organowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia.
Jeszcze przed rozpoznaniem zażalenia w sprawie dopuszczenia stowarzyszenia do udziału w sprawie, bo w dniu 23 grudnia 2013 r. organ pierwszej instancji zakończył postępowanie główne przez wydanie decyzji w przedmiocie zatwierdzenia "Dokumentacji geologicznej złoża kruszywa naturalnego A w kat. A", położonego na części działki "[...]", obrębu geodezyjnego A w gminie A. Następnie postanowieniem z dnia "[...]" odmówił dopuszczenia Stowarzyszenia A, do tego postępowania. Organ I instancji stwierdził, że w chwili rozpatrywania przez niego sprawy, nie istniał już przedmiot postępowania, jakim było zatwierdzenie dokumentacji geologicznej. Postępowanie to zostało już bowiem zakończone.
Powyższe postanowienie zaskarżyło Stowarzyszenie. Zarzuciło organowi naruszenie przepisów postępowania administracyjnego. Na tej podstawie wniosło o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i w tym zakresie orzeczenie co do istoty sprawy, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji.
Po przeprowadzeniu kontroli instancyjnej Samorządowe Kolegium Odwoławcze postanowieniem z dnia "[...]" orzekło o utrzymaniu w mocy ww. postanowienia Starosty A z dnia "[...]". W uzasadnieniu wyjaśniło, że w odróżnieniu od pozycji procesowej innych podmiotów na prawach strony (prokuratora, Rzecznika Praw Obywatelskich) udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym prowadzonym na podstawie przepisów k.p.a. uwarunkowany jest toczeniem się tego postępowania. Uczestnictwo w postępowaniu administracyjnym organizacji społecznej na prawach strony w sprawach zatwierdzenia w drodze decyzji dokumentacji geologicznej opiera się też na innych zasadach, niż te określone w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W świetle przepisów tej ostatniej ustawy organizacji ekologicznej nawet w przypadku, gdy nie brała ona udziału w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa w prowadzonym przez organ pierwszej instancji służy prawo wniesienia odwołania od decyzji oraz skargi do sądu administracyjnego. Z porównania tych przepisów z ogólną regulacją postępowania administracyjnego wynika, że warunkiem uczestnictwa organizacji społecznej na prawach strony według k.p.a. jest prowadzenie postępowania administracyjnego. W sytuacji, gdy postępowanie takie nie zostało wszczęte lub gdy zostało zakończone, żądanie organizacji społecznej dopuszczenia do toczącego się postępowania, nie może zakończyć się postanowieniem o dopuszczeniu do postępowania. Stwierdzono również, że organ pierwszej instancji nie rozstrzygnął kwestii procesowo i nie umorzył postępowania, ale podjął orzeczenie co do istoty, a zatem merytorycznie rozpatrzył sprawę. Kolegium wyraziło ocenę, że Starosta A odmawiając dopuszczenia Stowarzyszenia A do postępowania, prawidłowo zastosował przepisy k.p.a. o udziale organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym.