Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marzenna Glabas (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Ewa Osipuk Sędzia WSA Adam Matuszak Protokolant specjalista Karolina Hrymowicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2020 r. sprawy ze skargi T.P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę.
Wnioskiem z 13 marca 2019 r. T. P. (dalej jako: skarżąca) wystąpiła do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad matką O. S. Wskazała na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 r., sygn. K 38/13 i orzecznictwo sądów administracyjnych, podnosząc, że nie wolno różnicować prawa do świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na moment powstania niepełnosprawności. Oświadczyła, że w chwili otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego rezygnuje z zasiłku dla opiekuna przyznanego decyzją z "[...]" 2014 r.
Decyzją z "[...]" r. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, działając z upoważnienia Wójta Gminy, odmówił skarżącej przyznania wnioskowanego świadczenia z powodu niespełnienia warunku z art. 17 ust. 1 b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2220 ze zm.), dalej jako: "u.ś.r." Wskazał, że nie można stwierdzić, aby niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała w wieku do 18 lat lub do ukończenia 25 roku życia. Podkreślono również, że ustawa o świadczeniach rodzinnych wyraźnie stanowi w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Zgodnie natomiast z art. 17 ust. 5 pkt 5 u.ś.r. świadczenie nie przysługuje jeżeli na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do zasiłku dla opiekuna.
Decyzją z "[...]" r., wydaną na skutek odwołania skarżącej, Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło powyższą decyzję i przekazało sprawę organowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że w analizowanym przypadku bezspornym pozostaje fakt, iż O. S. jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. Zaliczenie do znacznego stopnia niepełnosprawności nastąpiło na mocy orzeczenia Powiatowego Zespołu Do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z "[...]" r. Ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 11 września 2012 r. i został on orzeczony na stałe. Niepełnosprawność powstała po ukończeniu przez O. S. 25 roku życia. Na mocy decyzji Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej z "[...]" 2014 r., nr "[...]", zmienionej decyzją z "[...]" r., nr "[...]", skarżącej zostało przyznane świadczenie w formie zasiłku dla opiekuna na matkę na okres od 1 lipca 2013 r. bezterminowo. Organ odwoławczy wyjaśnił, że art. 17 ust. 1 b u.ś.r. był przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego. Wyrokiem sygn. akt K 38/13 Trybunał Konstytucyjny nie uchylił co prawda tego przepisu, jednak w treści uzasadnienia jednoznacznie wskazano, że opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych muszą być przez ustawodawcę traktowani jako podmioty należące do tej samej klasy. Ustawodawca zobowiązany jest precyzyjnie określić racjonalne przesłanki, od których uzależni zróżnicowany poziom świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Za punkt wyjścia musi jednak przyjąć jednakowe traktowanie takich opiekunów niezależnie od istniejącego już w ustawie preferencyjnego traktowania opiekunów niepełnosprawnych dzieci. Skutkiem wejścia w życie tego wyroku nie jest uchylenie art. 17 ust. 1 b u.ś.r., ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie "prawa" do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa. Trybunał Konstytucyjny orzekł ostatecznie o niekonstytucyjności jedynie części normy wynikającej art. 17 ust. 1 b u.ś.r. Poprawienie stanu prawnego w tym zakresie należy wyłącznie do ustawodawcy. Kolegium wskazało, że powyższy wyrok ma niewątpliwie wpływ na ocenę uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego, gdyż stanowisko sądów administracyjnych w analogicznych przypadkach, jak w niniejszej sprawie, jest w zasadzie jednolite, nakazując organom w pierwszej kolejności badać spełnienie przesłanek określonych w art. 17 ust. 1 u.ś.r., z wyłączeniem zakwestionowanej przez Trybunał przesłanki czasu powstania niepełnosprawności. Wskazana zatem przez organ przyczyna odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia, jest chybiona. Dalej organ odwoławczy zauważył w zakresie kolizji prawa do specjalnego zasiłku dla opiekuna i wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego, że skarżąca we wniosku wyraźnie zaznaczyła, że rezygnuje z pobierania zasiłku dla opiekuna w chwili otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego. W związku z art. 9 k.p.a. organ I instancji powinien był poinformować stronę o konieczności uprzedniego załatwienia wniosku dotyczącego rezygnacji z pobieranego świadczenia przed rozpatrzeniem wniosku o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. W ocenie organu odwoławczego, w pierwszej kolejności organ winien uchylić decyzję o przyznaniu zasiłku dla opiekuna, następnie w odpowiednim czasie, by uniknąć pozbawienia skarżącej środków utrzymania, rozpatrzyć wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Innym rozwiązaniem jest przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego pod warunkiem zrzeczenia się pobieranego już świadczenia. Przy czym najpierw należy przeanalizować wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, z pominięciem przesłanki czasu powstania niepełnosprawności. Kolegium dostrzegło, że organ I instancji nie poczynił żadnych ustaleń w zakresie opieki wnioskodawczyni nad niepełnosprawną matką i jej zakresu. Zobowiązał organ I instancji do ustalenia przede wszystkim, czy świadczona opieka rzeczywiście obiektywnie uniemożliwia skarżącej podjęcie zarobkowania, szczególnie biorąc pod uwagę czas, jaki poświęca na wykonywanie czynności opiekuńczych.