Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Naumowicz - spr. Sędziowie Sędzia NSA Jerzy Krupiński Sędzia WSA Daria Sachanbińska Protokolant St. inspektor sądowy Grażyna Jankowska-Stykała po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 sierpnia 2016 r. sprawy ze skargi A Sp. z o.o. z siedzibą w [...] na decyzję Okręgowego Inspektora Pracy w Opolu z dnia 4 marca 2016 r., nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej za naruszenie przepisów o transporcie drogowym oddala skargę.
Przedmiotem skargi, wniesionej w niniejszej sprawie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przez A Sp. z o.o. z siedzibą w [...] (dalej Spółka), jest decyzja Okręgowego Inspektora Pracy w Opolu z dnia 4 marca 2016 r., nr [...], utrzymująca w mocy decyzję Inspektora Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Opolu z dnia 24 lipca 2015 r., nr [...], nakładającą na skarżącą Spółkę karę pieniężną w kwocie 30.000 zł za naruszenia obowiązków i warunków przewozu drogowego.
Wydanie zaskarżonej decyzji poprzedziło postępowanie o następującym przebiegu:
W okresie od 4 kwietnia 2014 r. do 27 maja 2015 r. inspektorzy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Opolu przeprowadzili kontrolę w Spółce z o.o. A w [...]. Czynności kontrolne, związane z czasem jazdy, czasem postoju oraz obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców, objęły okres od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia 19 lipca 2014 r. i dotyczyły 40 kierowców, realizujących przewozy osób samochodami wyposażonymi w tachografy cyfrowe oraz analogowe. Podczas kontroli dokonano także analizy ciągłości kilometrów w odniesieniu do dwóch autokarów, tj. o nr rejestracyjnym a (którym jeździł m.in. kierowca M. M.) oraz o nr rejestracyjnym b (z którego udziałem doszło do wypadku w dniu 19 lipca 2014 r. na terenie [...], a którym jeździli kierowcy A. Z. i A. M.), kilkakrotnie żądając przedłożenia wykresówek brakujących dla poszczególnych autokarów. Ostatnie wykresówki zostały przekazane dnia 8 maja 2015 r. i zostały uwzględnione podczas analizy. Przebieg postępowania kontrolnego został utrwalony w obszernym protokole z dnia 27 maja 2015 r., w którym przedstawiono wszystkie podejmowane podczas kontroli czynność wyjaśniające, dokonane w jej trakcie ustalenia faktyczne, a także wskazano zgromadzone dowody (stanowiące załączniki do protokołu) i przedstawiono ich analizę oraz stwierdzone naruszenia. Pismem z dnia 2 czerwca 2015 r. Spółka wniosła zastrzeżenia do protokołu, na które inspektor prowadzący postępowanie kontrolne udzielił odpowiedzi w piśmie z dnia 29 czerwca 2015 r. Na skutek uwzględnienia części zgłoszonych przez Spółkę zastrzeżeń, dokonano zmian w protokole i został on w dniu 30 czerwca 2015 r. podpisany przez osobę reprezentującą Spółkę oraz inspektora prowadzącego kontrolę.
Następnie, po wszczęciu postępowania w sprawie nałożenia na Spółkę kary pieniężnej i pouczeniu o przysługującym stronie prawie czynnego udziału w postępowaniu, Inspektor Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Opolu wydał opisaną na wstępie decyzję z dnia 24 lipca 2015 r. W decyzji tej, na podstawie art. 33 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 640 - zwanej dalej ustawą o PIP) oraz art. 93 ust. 1 w związku z art. 92a ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1414, z późn. zm. - zwanej dalej ustawą), naliczył karę pieniężną w wysokości 73.450 zł i na podstawie art. 92a ust. 3 pkt 3 ustawy orzekł o nałożeniu na Spółkę kary pieniężnej w kwocie 30.000 zł. Uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie organ wyjaśnił, że pomimo kilkukrotnych wezwań do okazania brakujących wykresówek według wygenerowanego wykazu, strona doręczyła tylko część z nich, wobec czego stwierdzono brak 58 wykresówek dla autokaru o nr rej. a (za okres od 1 kwietnia 2013 r. do 30 stycznia 2014 r.) i 64 wykresówek dla autokaru o nr rej. b (za okres od 1 sierpnia 2013 r. do 20 lipca 2014 r.). Organ przedstawił zestawienie dni, za jakie dla poszczególnych pojazdów stwierdzono brak wykresówek i wskazał, że brak ten stanowi naruszenie art. 14 ust. 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (Dz. Urz. UE L z 1985 r. nr 370, s. 8, z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem nr 3821/85. Organ uznał, że jest to naruszenie określone pod lp. 6.3.7 załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym i wyliczył łączną wysokość kary za naruszenia w zakresie braku wykresówek, w kocie 61.000 zł. Odnotował przy tym, że jako przyczynę braku wykresówek strona wskazywała fakt realizowania przewozów wspólnie z innymi podmiotami (w ramach tzw. "B") i stwierdził, że nie została okazana jakakolwiek umowa potwierdzająca wynajęcie autokaru konkretnej firmie. Organ wywiódł, że z uwagi na brak danych wskazujących, w jakiej firmie zostali zatrudnieni kierowcy, którym wypożyczono autokary oraz w jakich dniach wykonywali oni przewóz drogowy, nie było podstaw do uwzględnienia wyjaśnień, że autokary były użyczane innym podmiotom jedynie na podstawie pozwolenia na obsługę danej linii, a nadto, że właściciel pojazdów o znacznej wartości, którymi przewożeni byli pasażerowie, nie ma jakiejkolwiek wiedzy, jaki kierowca i przez kogo zatrudniony, realizuje przewóz drogowy. W trakcie kontroli dokonano ponadto analizy polegającej na porównaniu aktywności kierowców ustalonej na podstawie danych zawartych na wykresówkach oraz plikach cyfrowych z treścią okazanych zaświadczeń o działalności, wystawionych na podstawie art. 31 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2012 r. poz. 1155, z późn. zm.). Kontrola ta ujawniła w niektórych przypadkach niezgodności zaświadczeń o działalności z kalendarzem danych dla kierowcy, jak również, że w okresach, na które okazano wykresówki, wystawiano także zaświadczenia oraz że wystawiano nawet kilka zaświadczeń o działalności na ten sam okres. Organ uznał, że te ustalenia, poparte zeznaniami świadków, potwierdzają praktykę ukrywania części wykresówek celem uniknięcia odpowiedzialności. Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy organ stwierdził, że brak jest podstaw do uwzględnienia wyjaśnień strony, że brakujące wykresówki dla dwóch ww. autobusów były wynikiem użyczenia tych pojazdów innym podmiotom. Zaznaczył, że celem regulacji zawartej w lp. 6.3.7. załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym jest zapobieżenie zabiegom przedsiębiorcy, aby w celu uniknięcia sankcji za przekroczenie czasu pracy kierowcy nie stosować urządzeń rejestrujących lub nie okazywać ich organom kontroli. Wszelkie obowiązki przedsiębiorcy w zakresie gromadzenia i przechowywania dokumentacji czasu pracy kierowców służą jedynie umożliwieniu zbadania przestrzegania regulacji o czasie pracy kierowców. W sytuacji, gdy ustawodawca sankcjonuje karą pieniężną nieokazanie podczas kontroli wykresówek, na przedsiębiorcy ciąży obowiązek dbałości o te dokumenty, a w razie wystąpienia nieścisłości lub "braków" dokonanie wiarygodnych wyjaśnień. W odniesieniu do innych naruszeń stwierdzonych podczas kontroli organ zaznaczył, że na etapie postępowania kontrolnego uwzględniono niektóre wyjaśnienia kierowców oraz strony. Ponadto, odnosząc się do braku oryginałów wykresówek kierowcy M. M., organ zwrócił uwagę, że naruszenia w tym zakresie zostały dodatkowo podparte zeznaniami kierowcy. Organ zauważył, że jeśli kierowca wskazuje wręcz na praktykę używania kilku wykresówek, czy praktykę "wymuszania" przez przełożonych naruszania przepisów, to brak kserokopii rewersów wykresówek tego kierowcy ma znaczenie drugorzędne. Wyjaśnił też organ, że w przypadku wykresówek przekazanych przez Policję z [...] i dotyczących naruszeń dokonanych przez A. Z. i A. M., kopie tych wykresówek zostały przekazane przez organ prowadzący śledztwo w sprawie wypadku, jaki miał miejsce w dniu 19 lipca 2014 r. na terenie [...]. W korespondencji, a także w przekazanym materiale, brak jest jednak informacji o jakichkolwiek zapisach na rewersach tych wykresówek. Powyższe dało podstawę do przyjęcia, iż na rewersach kopii wykresówek, w odniesieniu do M. M., A. Z. i A. M., brak było zapisów uzasadniających odstąpienie od przestrzegania przepisów rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98 jak również uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. Urz. UE L. z 2006 r. nr 102, s. 1, z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem nr 561/2006. W kwestii zastrzeżeń dotyczących nieuznania jako załogi kierowcy dosiadającego się po upływie godziny od rozpoczęcia wykonywania przewozu przez pierwszego kierowcę, organ uznał z kolei, że brak jest podstaw do uznania stanowiska pracodawcy w tym zakresie, gdyż definicja zawarta w art. 4 lit. o rozporządzenia nr 561/2006 jest jednoznaczna i sprowadza się do uznania za wykonywanie przewozu w załodze jedynie sytuacji, kiedy drugi kierowca do godziny będzie obecny w pojeździe. Przedstawiając szczegółowe ustalenia dotyczące naruszenia pozostałych obowiązków i warunków przewozu drogowego, w zakresie czasu pracy i czasu odpoczynku kierowców organ wskazał, że w wyniku analizy zapisów danych zawartych w plikach z kart kierowców i tachografów oraz wykresówek z okresu objętego kontrolą, po uwzględnieniu uzasadnionych jako odstępstwo zdarzeń oraz oczywistych błędów w operowaniu selektorem, stwierdzono naruszenie przepisów, polegające na: