Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik Sędziowie Sędzia WSA Teresa Cisyk - spr. Sędzia WSA Daria Sachanbińska Protokolant Sekretarz sądowy Mariola Górska po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 24 maja 2011 r. sprawy ze skargi D. A. na decyzję Okręgowego Inspektora Pracy w Opolu z dnia [...], nr [...] w przedmiocie odmowy nakazania pracodawcy umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oddala skargę.
Przedmiotem skargi, wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przez D. A., jest decyzja Okręgowego Inspektora Pracy w Opolu z dnia [...], nr [...], którą uchylono decyzję Inspektora Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Opolu z dnia [...] i odmówiono nakazania pracodawcy A Sp. z o.o. w Z. umieszczenia w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze pracownika D. A. zajmującego stanowisko - mechanik.
Zaskarżona decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym:
Pismem z dnia 10 czerwca 2010 r. D. A. wniósł do Okręgowego Inspektora Pracy w Opolu zażalenie na decyzję Dyrekcji A Sp. z o.o. o odmowie umieszczenia stanowiska pracy mechanika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, podnosząc w nim, że jego praca na stanowisku mechanika ma szczególny charakter.
Decyzją z dnia [...], nr [...], opartą o przepis art. 105 § 1 K.p.a., Inspektor Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Opolu orzekł o umorzeniu postępowania wszczętego wnioskiem z dnia 10 czerwca 2010 r. W uzasadnieniu organ wywiódł, że wnioskodawca zatrudniony jest na stanowisku mechanika w A Sp. z o.o. w Z. Wskazując na wyniki przeprowadzonej u pracodawcy kontroli, w tym lustracji stanowiska pracy mechanika oraz dokonując analizy umowy o pracę, karty oceny ryzyka zawodowego, obowiązujących stronę instrukcji obsługi, instrukcji technologicznych, stanowiskowego bezpieczeństwa i higieny pracy, pisemnych poleceń wykonania prac, wyników badań i pomiarów środowiska pracy, organ stwierdził, że w przypadku stanowiska mechanika zatrudnionego na Wydziale Elektrociepłowni A Sp. z o.o. w Z., wykonywane prace nie spełniają kryteriów ani pracy w szczególnych warunkach, ani pracy o szczególnym charakterze. Pracownik wykonujący pracę na stanowisku mechanika nie świadczy jej w warunkach wymienionych w załączniku Nr 1 i 2 oraz w art. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Organ wyjaśnił, że dokonana analiza wykazała, iż faktycznie mechanicy wykonują między innymi prace spełniające kryterium zawarte w pkt 29 i 30 zał. Nr 1 do tej ustawy. Są to "Prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo malej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp." oraz "Prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo malej kubaturze po substancjach niebezpiecznych". Podczas lustracji stanowisk pracy stwierdzono wykonywanie pracy w elektrofiltrze o małej wewnętrznej kubaturze, w którym występuje utrudniona wentylacja. Z zapisów dokumentów wynika także, że pracownicy wykonują prace w razie potrzeby wewnątrz kotłów i w innych urządzeniach o małej kubaturze. "Miejscem pracy mechanika URiRM są maszyny, obiekty, urządzenia, instalacje i warsztaty brygadowe Wydziału Elektrociepłowni na wyznaczonym przez przełożonego odcinku pracy". Powołując się na przeprowadzoną kontrolę organ uznał, że praca wykonywana na stanowisku mechanika nie jest związana z czynnikami ryzyka determinowanymi przez siły natury (praca pod ziemią, na wodzie, pod wodą lub też w powietrzu). Nie spełnia ona także warunków dotyczących wartości wskaźnika WBGT, gdyż wynosi on na stanowisku mechanika 27,3°C, a nie 28°C i powyżej przy określonym metabolizmie, oraz wielkości wydatku energetycznego (130W/m2). Wydatek energetyczny, jaki związany jest z pracą mechanika na Wydziale Elektrociepłowni, sięga 7438 kJ i nie spełnia przypadku współistnienia pracy, która mieściłaby się w załączniku Nr 1 do ustawy i związana byłaby z czynnikiem ryzyka, jakim jest wydatek energetyczny nie mniejszy niż 8400 kJ. Nie stwierdzono także wykonywania pracy w warunkach podwyższonego ciśnienia, ani też wewnątrz urządzeń, gdzie panuje temperatura około 70°C. Sama wysoka temperatura nie jest czynnikiem ryzyka wymienionym w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Dowodził nadto organ, że analiza warunków pracy na stanowisku mechanika potwierdziła wprawdzie fakt, że możliwym jest wystąpienie w danym dniu, na tym stanowisku pracy, konieczności świadczenia pracy w wymuszonej pozycji ciała ze skręceniem i pochyleniem pleców (praca w elektrofiltrze) przy wydatku energetycznym przekraczającym 6300 kJ, ale wobec tego, że praca ta nie jest wykonywana przez co najmniej 50% zmiany roboczej, przy jednoczesnym niespełnieniu warunku niezmienności pozycji pracy w tym czasie pracy, niemożliwym jest uznanie, że praca wykonywana jest w warunkach, o których mowa w zał. Nr 1 do ustawy. Praca na stanowisku mechanika nie jest wykonywana także w warunkach wymienionych w zał. Nr 2 do ustawy, gdyż analiza dokumentacji i lustracja stanowiska pracy wskazywała na to, że pod uwagę mogły być brane jedynie prace wymienione pod poz. 13 i 14, czyli prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego oraz prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego. Z dokumentów pracodawcy wynika wprawdzie, że instalacje i obiekty, w związku z którymi A Sp. z o.o. w Z. zostały zaliczone do zakładu stwarzającego zwiększone ryzyko powstania poważnej awarii przemysłowej, to: zbiorniki magazynowe gazu koksowniczego, zbiorniki benzolu, miejsce gromadzenia oleju płuczkowego, zakładowa stacja paliw, lokomotywownia, miejsce magazynowania butli acetylenowych, miejsce magazynowania butli wodorowych, miejsce magazynowania butli z propanem-butanem, ale praca mechanika nie jest wykonywana w wyżej wymienionych miejscach, a zatem nie spełnia warunku pkt 13 z zał. Nr 2 do ustawy. Analiza zaś spełnienia warunków wskazanych w pkt 14 zał. Nr 2 do ustawy, dokonana na podstawie kart oceny ryzyka zawodowego, instrukcji związanych z rodzajami prac wykonywanych przez mechanika na wydziale Elektrociepłowni oraz "Programu zapobiegania poważnym awariom przemysłowym", nie pozwala na uznanie, że istnieje zagrożenie powstania awarii technicznej w rozumieniu ustawy o klęsce żywiołowej, która mogłaby spowodować poważne skutki dla bezpieczeństwa publicznego. Oddziaływanie skutków ogranicza się do zakładu pracy, a to w wyniku zastosowania zwielokrotnionych zabezpieczeń, które mają za zadanie wyeliminowanie błędu człowieka w procesie produkcji. Organ podkreślił też, że mechanik nie jest osobą sterującą bezpośrednio procesem technologicznym lub technicznym, gdyż czynności mechanika polegają na wynikowym naprawianiu urządzeń i maszyn, nie zaś na sterowaniu procesami. Końcowo zaznaczył też, że wskazywane przez stronę czynniki, takie jak: występujące przy urządzeniach ciśnieniowych od 0,6 MPa do 13,0 MPa, pracach w II i III strefie zagrożenia gazowego (gaz koksowniczy), praca w zapyleniu (kanały spalin, młyny i elektrofiltry); praca w narażeniu na działanie substancji chemicznych, takich jak: stężony kwas solny, stężony ług sodowy, hydrazyna, praca na wysokości od 3,0 m do 25,0 m oraz praca w narażeniu na hałas o natężeniu powyżej 94 dB, nie są czynnikami ryzyka w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych i nie stanowią kryterium kwalifikującego dla rodzajów prac z załącznika Nr 1 do tej ustawy.